MADONNA Z DZIECIĄTKIEM

Tematyka religijna była i jest częstym motywem w twórczości artystów europejskich, i tych powszechnie znanych, tych anonimowych, jak i też licznych naśladowców - amatorów, których dzieła ocierają się o kicz, lecz zaludniając świątynie, przydrożna kapliczki i wreszcie prywatne domy, podziwiane są przez wierzących.

Jednym z częściej występujących tematów w chrześcijaństwie, zwłaszcza w katolicyźmie i kościołach wschodnich jest motyw madonny / Matki Boskiej z Dzieciątkiem Jezus. 

Najczęściej w centralnej części obrazu przedstawiona jest siedząca lub stojąca postać Matki Boskiej, trzymająca w ramionach po lewej lub prawej stronie swoje dziecko, choć zdarza się też, że dziecię spoczywa na kolanach matki, a czasem stoi, bawiąc się lub pojawia się z jakimś atrybutem (np. książka). 

Matka Boska bywa niewiastą urodziwą, choć zwykle kobiece piękno wynika albo z epoki, która "nakazywała" naznaczenie kobiety taką a nie inną urodą; innym razem  kobieca uroda wiąże się bezpośrednio z wyobrażeniami danego artysty o pięknie kobiety, zwłaszcza jej rysów twarzy, włosów, czy ogólnie rzecz ujmując - sylewetki.

Jezus przedstawiany jest także rozmaicie. Bywa dziecięciem, nie posiadającym cech świętości, ale też zdarza się, że artyści w tym pulchniutkim najczęściej osesku ukazują powagę i mądrość wykraczającą poza wiek przedstawionego dziecka.

Ale poopowiadajmy obrazem, próbując przez chwilę "oderwać" się od sakrum i popatrzeć na przedstawione postaci okiem przeciętnego oglądacza dzieł sztuki.

Rzecz jasna motyw, o którym sie rozpisuję jest tak rozpowszechniony w malarstwie, że należało dokonać koniecznego wyboru. Tak tez i zrobiłem, wybierając te dzieła, które najzwyczajniej w świecie zrobiły na mnie największe wrażeni\e.

1)  Zaczynam od czeskiego, średniowieczneg płótna autorstwa tzw. Mistrza z Trebonu. Klasyczny układ dwu postaci, zwróconych ku sobie twarzami. Urzeka mlodzieńczy wyraz twarzy Matki, jej skromny, lecz pełen zadowolenia wzrok i uniesione rączki Dzieciątka - wyraźny znak miłości.

2) Kolejny obraz jest autorstwa Włocha - Fra Angelico, żyjacego na przełomie XIV i XV wieku. Nazwałbym go "Zamyślona Matka Boska z Dzięciątkiem". Zwróćmy uwagę na dosyć nietypowe przedstawienie Dziecka, które, obejmowane prawym ramieniem Matki, chwyta ją za szyję lewą rączką.

3) Kolejna Madonna z Dzieciątkiem powstała w końcu XV wieku i jest autorstwa wloskiego malarza Carlo Crivelliego. Matka Boska w tym dziele przedstawiona jest jako królowa, Dziecko spoczywa na jej kolanach, a wszechobecny jest pełniący ozdobę motyw owoców, głównie jabłek. Iście królewskie przedstawienie.

4) Twórca kolejnego obrazu jest tzw. "Master of the Magdalen Legend"niemiecki artysta, żyjący na przełomie XV i XVI wieku. Widać na tym obrazie wpływ sztuki wczesnego baroku, zaś przedstawione postaci wręćz tulą sie do siebie, ale chyba najciekawsze są dłonie Matki, które tak jakby wyrastały nienaturalnie z okrytego suknią tułowia kobiety i obejmują Dziecko.

5) Niezwykle piękna, subtelna twarz kobiety - Matki to wyróżnik nastepnego dzieła autorstwa Albrechta Dürera. Smukłość rysów twarzy Matki kontrastuje na tym płótnie z rubensową fizjonomią Dziecka. Doskonała kompozycja.

6) Przechodzimy do wschodnioobrzędowej ikony matki Boskiej z gory Athos. Urzeka powaga i dostojeństwo Matki oraz mądre spojrzenia Dziecka, które wydaje się być starszym nad swój wiek.

 

7) Jeszcze raz ikona, obrządek wschodni, bizantyjska z XIII wieku. na niej Dziecko jest już Bogiem, co Matka komunikuje pokornym wzrokiem.

8) Kolejna ikona napisana jest przez artystkę z Ukrainy - Darię Hulak-Kulczycki i przedstawia Madonnę z Połtawy. Jakież to odmienne i uwspółcześnione przedstawienie postaci Matki i Dziecka.

9) I wreszcie dzieło Botticellego, niezwykle oryginalne, przedstawiajace Madonnę jako kobietę z Wenecji podróżującą z Dzieckiem na tle lekko zarysowanego morza. Wzruszający obraz, w którym i Matka, i Dziecko są "jednymi z nas".

[28.06.2016, Dobrzelin]