FILOZOFOWIE I ICH POGLĄDY - EUKLIDES Z MEGARY

 

Euklides

ok. r. 400 p. n. e.

Euklides pochodził z Megary na Istmie, czy też — jak twierdzą niektórzy z Geli. Studiował pisma Parmenidesa [i był pod ich wpływem]. Szkołę założoną przez Euklidesa nazywano naprzód od miasta rodzinnego mistrza — szkołą megarejską, potem — erystyczną i wreszcie — dialektyczną.

Dialektykami nazwał uczniów Euklidesa pierwszy Dionizjos z Chalcedonu, stąd że doktrynę swoją wykładali w formie pytań i odpowiedzi. Hermodoros [z Syrakuz] opowiada, że po śmierci Sokratesa Platon, a wraz z nim pozostali filozofowie w obawie przed okrucieństwem tyranów przybyli do Euklidesa.

- Euklides uczył, że dobro jest jedno, a tylko bywa nazywane wieloma imionami; raz więc nazywa się mądrością, raz bogiem, raz rozumem, i inne tym podobne otrzymuje imiona.

- Natomiast, odrzucał to, co przeciwne dobru, twierdząc, że coś takiego nie istnieje.

- Nie uznawał wnioskowania z analogii; we wnioskowaniu takim — twierdził — mamy do czynienia albo z rzeczami podobnymi, albo z niepodobnymi. Jeżeli z podobnymi, to należy zajmować się samymi tymi rzeczami, a nie tym, w czym są one do siebie podobne, jeżeli zaś z niepodobnymi, to nie ma sensu przeprowadzać między nimi analogu. Dlatego też złośliwie mówi o nim Timon, atakując przy tym także innych sokratyków:

„Kpię sobie z tych pyskaczy, nic mnie nie obchodzi żaden z nich, ani Fedon kim był i co mówił, ani kłótliwy Euklides, który opętał megarejczyków pasją prowadzenia sporów.

- Euklides napisał sześć dialogów. Oto ich tytuły: Lamprias, Aischines, Feniks, Kriton, Alkibiades, O miłości.

Filozofowi temu poświęciłem te oto strofy:

- Nie jest to opowieść zmyślona,

że pewnego człowieka spotkał nieszczęśliwy wypadek:

płynąc, zranił się w nogę ostrym kolcem.

Był nim wielki człowiek, Aleksinos;

zanim zdołał dopłynąć do brzegu Alfeju.

zmarł od ukłucia trzciny.

- Ze szkoły Euklidesa wyszedł również Ichtyas, syn Metallosa, człowiek wybitny, któremu jeden ze swych dialogów poświęcił Diogenes Cynik; następnie Kleinomachos z Turioi, który pierwszy pisał o zdaniu, orzecznikach itp., oraz Stilpon z Megary, znakomity filozof, o którym będziemy obecnie mówić.

[10.05.2025, Toruń]