SZTUKA I LITERATURA - WOKÓŁ LUDZI BEZDOMNYCH (1)

 

    Gdybyśmy zestawili te dwa dzieła, próbując porównać ich znaczenie dla tej części ludzkości, która zafascynowana jest sztuką, bezsprzecznie Afrodyta z Melos, zwana częściej Venus z Milo robi na publiczności większe wrażenie, aniżeli "Biedny rybak" lub "Ubogi rybak"– obraz olejny francuskiego malarza symbolisty Pierre’a Puvisa de Chavannes’a.

    Te dwa dzieła sztuki ogląda w paryskim Luwrze doktor Tomasz Judym, główny bohater powieści "Ludzie bezdomni Stefana Żeromskiego.

    "Wenus z Milo" to symbol piękna, miłości, harmonii i szczęścia, a w powieści ta okaleczona czasem, chociaż niezmiennie urodziwa postać starożytnej, greckiej kobiety uosabia piękno świata, dostępne na przełomie XIX i XX wieku głównie ludziom bogatym, natomiast "Biedny rybak" symbolizuje ludzkie cierpienie, nędzę i krzywdę społeczną. 

    W tej biedzie wychował się przyszły lekarz nędzarzy: parobków z Cisów i górników Zagłębia Dąbrowskiego. Owszem, jako człowiek wykształcony Tomasz Judym miał aspiracje stania się jednym z zamożnych lekarzy Warszawy, lecz chcąc spłacić dług środowisku, w którym wyrósł dokonał wyboru - będzie leczył biedaków.

    Niestety, nie spełnią się marzenia Joanny Podborskiej, bliskiej Tomaszowi kobiecie, emancypantce, zakochanej w doktorze, która jednak nie zwiąże się z Judymem na stałe, gdyż ten pragnie samemu naprawiać świat.

    Kiedyś w liceum kwestie społeczne ukazane w tej świetnej powieści Żeromskiego, powieści realistycznej, modernistycznej, będącej pod wpływem impresjonizmu, ekspresjonizmu i naturalizmu były przedmiotem zażartych niejednokrotnie dyskusji, a decyzja Judyma o "odepchnięciu" miłości kobiety, która tak bardzo podziwiała młodego doktora nie była przyjmowana z entuzjazmem. A w ogóle, czy dobrze zrobił Tomasz Judym przedkładając dzieło Pierre’a Puvisa de Chavannes’a nad Wenus z Milo... może o tym i o owym kolejnym razem.

[22.10.2021, T.]