System edukacji a propaganda i manipulacja

W wielkim skrócie postaram się omówić wpływ obowiązującego systemu edukacji na indoktrynację społeczeństwa w ramach panoszącej się propagandy. Oczywiście nie będzie to, broń Boże, opracowanie naukowe - jeszcze by tego brakowało, aby w kawiarence o tej porze do głosu dopuszczać naukowe dywagacje. Chodzi mi jedynie o podzielenie się z czytelnikami i samym sobą pewną refleksją, która uzasadnia, jak sądzę, podjęty temat.

Zatem do rzeczy.

Nie będę odkrywczy, jeśli powiem, że ta składowa systemu edukacyjnego funkcjonującego w naszym kraju, która odpowiada za sprawdzanie i ocenę przyswojonej wiedzy i umiejętności opiera się na ich weryfikacji metodą testową. W niej to poddany egzaminowi delikwent zdany jest na wybór jednej z, najczęściej czterech, słusznej odpowiedzi, która zaspokaja wymagania sprawdzającego. 

System testowy w nieco zmodyfikowanej formie istnieje również w humanistyce, znaczy się wiedzy o literaturze, czy, trywializując, w języku polskim. Każde zadanie do pisemnego wykonania, o czym wie egzaminator gimnazjalny czy maturalny, wymaga odpowiedzi, która musi zawierać określone sformułowania, potwierdzające, zdaniem systemu, opanowanie materiału programowego. Oczywiście od zaprogramowanej i oczekiwanej odpowiedzi istnieje pewien zakres dowolności sformułowań, z którego poddany egzaminowi może skorzystać, byleby odpowiedź mieściła się w przyjętym kanonie regulowanej programem poprawności. Dlatego też np. nie jest możliwe, aby zdający ośmielił się pochwalić w pisemnej wypowiedzi okres PRL-u, gdyż w założeniu słusznym jest negatywna ocena tego okresu czasu. Wprawdzie co ambitniejszy zdający może pokusić się o daleko posunięte uzasadnienie swojej wypowiedzi, za co uzyska "punkty dodatnie", nie mniej jednak całość wypowiedzi może być uznana za niezgodną z założeniami programowymi lub też będzie świadczyć o niezrozumieniu tematu przez delikwenta.

W efekcie takiego właśnie sprawdzania wiedzy i umiejętności absolwent polskiej szkoły, który pomyślnie przejdzie przez proces egzaminacyjny musi mieć świadomość tego, że jego wiedza i umiejętności zostały pozytywnie ocenione dlatego, że jego wypowiedź mieściła się w określonych, oczekiwanych przez egzaminatorów, autorów programów nauczania, ba, społeczeństwo i obowiązującą doktrynę polityczną ramach.

Kształtujemy w ten sposób osobę posłuszną, spolegliwą wobec oczekiwań "społeczeństwa" i podatną na informacje i sugestie płynące ze strony tych, którzy z uprzywilejowanej pozycji władzy rzeczywistej i medialnej mają nam coś do powiedzenia. 

Jeżeli więc młody człowiek nie ma w sobie krztyny buntu i niepokory, traktował będzie emitowaną do niego informacyjną papkę jako ten rodzaj wiedzy, która obowiązuje i tylko dlatego, że okres edukacyjny delikwenta uległ zakończeniu, nie będzie przez "wyższe czynniki" sprawdzana. 

Poglądy polityczne, jakie kształtują się z wiekiem u większości młodych ludzi (trzeba przyznać, że w bardzo różnym stopniu) nie mają większego znaczenia dla jakości odbioru informacji. Na przykład: zwolennik Platformy Obywatelskiej przyjmował będzie za pewnik informacje przekazywane z tamtej strony; adorator PIS-u będzie z kolei ślepo wierzył temu, co przekazują politycy i sympatyzujące z nimi media. 

W każdym przypadku wykształcony młody człowiek jest przekonany, że chcąc zdać egzamin życiowy (wszak całe życie uczymy się, nie brak nam ambicji i chcemy być pozytywnie postrzegani w środowisku, w jakim żyjemy) musi postępować w taki sposób, aby mieścił się w granicach oczekiwań, jakie ma wobec niego społeczeństwo, czy grupa społeczna, do której przynależy. Wyjście poza ustalone ramy zachowań oznacza porażkę. Z tego też powodu tak mało jesteśmy skłonni do zaakceptowania nawet obiektywnie pozytywnych działań osób, które działają poza naszym kręgiem. Jeżeli nawet prywatnie (u Sowy i przyjaciół !!!) myślimy inaczej, to oficjalnie trzymamy się wyuczonej ścieżki edukacyjnej.

System edukacyjny oparty na zawężonym polu manewru testowej odpowiedzi sprzyja manipulacji. Przekazywane nam medialne wiadomości z reguły posiadają tezę, z którą należy się zgodzić, gdyż próba podważenia tezy uznana będzie za zachowanie nieodpowiedzialne i sprzeczne z duchem czasu, racja stanu, itp. 

W obecnej sytuacji społecznej, gospodarczej i politycznej istnieje grupa tematów, których medialny przekaz nacechowany jest określoną tezą i przesłaniem. W systemie gospodarki rynkowej priorytetem jest zysk i przedsiębiorczość, klasa średnia i możliwość bogacenia się. Zanikają pojęcia sprawiedliwości społecznej, klasy robotniczej, nieuzasadnionego zysku i rozwarstwienia społecznego (tematy te, owszem, występują, lecz jedynie podczas kampanii wyborczej, gdy opozycja próbuje wymienić władzę). W polityce wielce nierozsądne jest głoszenie, że sojusz z USA niewiele nam daje, że UE tak, ale bez wyprzedania do cna majątku wypracowanego przez pokolenia, że z Rosją należy poprawić stosunki i wziąć się za porządny handel. Zagadnienia te nie mieszczą się w granicach uznanych za dobrą odpowiedź.

Osoba poddana i łatwo poddająca się manipulacji nie dostrzeże niczego szczególnego w informacji wskazującej na sprawców zamachu na samolot malezyjski, choć jeszcze nie przeprowadzono śledztwa w tej sprawie, przejdzie obok innej informacji, która każe nam się mieć na baczności, gdy separatyści strzelają, zabijają, niszczą i mordują a armia ukraińska jedynie prowadzi akcje antyterrorystyczną i odzyskuje kontrolę nad danym terenem, tak jakby czyniła to przeprowadzając akcje ulotkowe, nie zaś zbrojne. 

Tak oto w społeczeństwie informacyjnym XXI wieku odbywa się proces miękkiej manipulacji i propagandy, tym łatwiejszy, że pada na podatny grunt człowieka urobionego na zapotrzebowanie systemu, który, wdrażany za młodu, wytycza granicę lojalności wobec władzy, granicę, której przekroczenie oznacza klęskę.