ZAKALEC

Nie wiem, jak to robił. Bywało, że mała lodówka marki „Igloo” stała pusta. Była mąka, jajka, cukier, kasza manna, sól i smalec. Wychodził z tego świetny placek, nie naleśnik, a właśnie placek. Na całą dużą patelnię wychodził. Jeden był dla mnie, drugi dla niego.

Innym razem robił zupę z gwoździ. Tak mówił. Z gwoździ. W domu nie było nic rozsądnego do jedzenia, a wychodziła właśnie ta zupa.

Oczywiście takie przednówkowe dni należały do rzadkości. Wydaje mi się, że mimo wszystko jednak coś było w tej lodówce, jak również dokładał inne coś do zupy z gwoździami. Chodzi mi o to, że potrafił wyczarować coś z niczego. Czasami tak jest - możesz zrobić to czy tamto do jedzenia, bo spiżarnia ugina się od produktów, a jednak wybierasz najbardziej prozaiczną potrawę, do której wykonania nie potrzeba frykasów.

Inna sprawa, że potrafił też zrobić coś z czegoś. Takie na przykład króliki czy zające oprawiał najpiękniej w świecie… a przyrządzał? - do dziś czuję ten smak. Albo ryby, albo sałatki, albo kapustę z grochem, albo ciasto… jego słynny makowiec… mak po trzykroć przecierany, ciasto drożdżowe tak wypieszczone, tak rosnące w oczach, że nigdy przedtem… nie, nie… miał to po swojej matce. Podpatrzył chyba.

A mama kiedyś opowiadała taką historię.

Teściowej, znaczy się mojej babci, a matce ojca, zebrało się raz na zwierzenia.

- No, popatrz, Jadziu… ty wiesz, że tyle czasu już piekę i zawsze mi wychodzi (to prawda, wypieki babci to było królestwo), a od pewnego czasu nie wiem, co się dzieje z tymi moimi sernikami. Tak uważam, składniki dobieram jak zawsze, a tu wychodzi zakalec.

- Mama się nie przejmuje - uspokajała moja mama babcię - i tak wszyscy zjedzą, a Andrzej (los zechciał, że po ojcu imię dostałem, więc proszę nie mylić) to wręcz uwielbia sernik z zakalcem.

- Jadziu, ale jak ciasto z zakalcem postawić na stół. My to my, ale ktoś przyjdzie, to przecież wstyd czymś takim poczęstować.

Nadworna kucharka rodzinnego domu była w poważnym kłopocie. Żadne pocieszenia nie pomagały. Dziadek nie raz piec sprawdzał. Wszystko w porządku, mówił. To dlaczego akurat sernik nie wychodzi?

Babcia Marianna do swojej śmierci, która ją w Wielki Piątek, zgodnie z jej życzeniem, przewiozła na drugi brzeg rzeki, nie dowiedziała się, dlaczego sernik opadał, wilgotniał i twardniał po upieczeniu.

Ojciec był chyba po dwóch kieliszkach wódki, kiedy rzucił nowe światło na opisywane zagadnienie.

- Zakręciłem się po kuchni, otworzyłem piekarnik tuż przed upieczeniem i skropiłem rosnące ciasto wodą - wytłumaczył. - Ot, cała filozofia zakalca.

- Jak mogłeś? - mama zdawała się być przerażona. - Przecież wiesz, jak babci zależało na tym, aby ciasto wszystkim smakowało.

- Kiedy mnie, Jadziu, najlepiej smakował zakalec.

- Łakomczuch!!!

Ojciec za karę miał wyznaczone upieczenie sernika takiego, jakim chciała go zrobić jego matka i chociaż wykonywał go według domowego przepisu, chociaż nie otwierał drzwiczek pieca przed upieczeniem się ciasta, chociaż nie zalewał go wodą, sernik mojemu ojcu zawsze wychodził w formie zakalca.

Zapewne babcia Marianna ze świata zza rzeki musiała maczać w tym palce, albo po prostu zakręciła się po kuchni, otworzyła piekarnik i rosnący sernik skropiła wodą. Ot, cała filozofia.

[05.04.2016, Brema w Niemczech]