MALARSTWO EUROPEJSKIE (17-24)

 

17. William James Müller (Wielka Brytania, 1812-1845)

Florencja, widok na miasto i rzekę Arno z San Miniato (1838)

Kolekcja prywatna

Müller urodził się w Bristolu, był synem J.S. Müllera, Prusaka z Gdańska, kuratora muzeum w Bristolu. Malarstwa uczył się najpierw u Jamesa Bakera Pyne'a. Jego wczesne obrazy przedstawiały głównie krajobrazy Gloucestershire i Walii, a wiele nauczył się studiując Claude'a, Ruysdaela i wcześniejszych malarzy pejzażystów.

Muller odbył podróż na kontynent w 1834 roku ze swoim przyjacielem i kolegą malarzem, Georgem Arthurem Frippem (1813-1895).

18. Andreas Achenbach (Niemcy 1815-1910)

Oczyszczenie - Wybrzeże Sycylii (1847)

Walters Art Museum, Baltimore MD

Od lat dwudziestych XIX wieku akademia w Düsseldorfie, mieście położonym nad Renem, zaczęła przyciągać artystów z innych niemieckich miast oraz z zagranicy. Achenbach, jeden z najbardziej wpływowych malarzy w Düsseldorfie w połowie XIX wieku, specjalizował się w "wzniosłym" trybie malowania krajobrazu, w którym człowiek jest zdominowany przez potęgę i furię natury. Podarta amerykańska flaga na skałach na pierwszym planie sugeruje, że tuż obok znajduje się wrak statku.

19. Nils Kreuger (Szwecja, 1858-1930)

Koń na plaży (Letnia noc)(1902)

Książę Eugens Waldemarsudde, Sztokholm

Kreuger był szwedzkim pejzażystą. Po studiach w Sztokholmie, w 1881 roku wyjechał do Paryża, gdzie uległ wpływom francuskiego malarstwa plenerowego. Rejestrował sceny miejskie i pejzaże z okolicznych wsi - często o świcie lub o zmierzchu, w mgle, deszczu lub śniegu. W 1887 roku powrócił do Szwecji, osiedlając się w Varbergu na zachodnim wybrzeżu, gdzie od lat 90. XIX wieku malował wraz z artystą Richardem Berghiem i Karlem Nordströmem, tworząc tzw. szkołę Varberga. Kreuger często przedstawiał uliczki i ogrody Varbergu, ale przede wszystkim pejzaż poza miastem, często umieszczając na swoich obrazach pasące się bydło. W 1896 roku przeniósł się do Sztokholmu, ale lata spędzał na wyspie Olandia u wschodnich wybrzeży, gdzie krowy i konie pasące się na charakterystycznych wrzosowiskach i szerokich, płaskich brzegach stały się jego głównymi tematami.

20. Zdzisław Beksiński (1929-2005)

AA78 (1978)

Muzeum Historyczne, Sanoku (Polska)

Beksiński zajął się malarstwem z pasją, pracując intensywnie i słuchając muzyki klasycznej. Szybko stał się czołową postacią polskiej sztuki współczesnej. W końcu lat 60. Beksiński wszedł w okres, który sam nazwał "okresem fantastycznym", trwającym do połowy lat 80. Jest to jego najbardziej znany okres, w którym tworzył bardzo niepokojące obrazy, ukazujące ponure, surrealistyczne otoczenie z bardzo szczegółowymi scenami śmierci, rozkładu, pejzażami wypełnionymi szkieletami, zdeformowanymi postaciami i pustyniami. Obrazy te były dość szczegółowe, malowane z charakterystyczną dla artysty precyzją. Beksiński twierdził wówczas: "Chcę malować tak, jakbym fotografował sny".

Pomimo ponurego wydźwięku, Beksiński twierdził, że niektóre z jego prac zostały źle zrozumiane; jego zdaniem były one raczej optymistyczne, a nawet humorystyczne. Beksiński uparcie twierdził, że nawet on sam nie zna znaczenia swoich dzieł i nie jest zainteresowany ewentualnymi interpretacjami, w związku z czym odmawiał nadawania tytułów jakimkolwiek swoim rysunkom czy obrazom. Przed wyjazdem do Warszawy w 1977 roku spalił wybrane prace na własnym podwórku, nie pozostawiając po sobie żadnej dokumentacji.

Twierdził później, że niektóre z tych prac były "zbyt osobiste". Według meksykańskiego reżysera Guillermo del Toro "W średniowiecznej tradycji Beksiński zdaje się wierzyć, że sztuka jest ostrzeżeniem o kruchości ciała - jakiekolwiek przyjemności, które znamy, są skazane na zagładę - dlatego też jego obrazy potrafią przywołać jednocześnie proces rozkładu i ciągłą walkę o życie.

21. Józef Mehoffer (1869-1946)

Dziwny Ogród (1903)

Muzeum Narodowe, Warszawa

Mehoffer był malarzem, grafikiem, grafikiem, projektantem witraży, tkanin, scenografii teatralnych, plakatów, dekoracji wnętrz i mebli, czołowym przedstawicielem Młodej Polski. Międzynarodowe uznanie przyniosły mu projekty witraży do gotyckiej kolegiaty św. Mikołaja we Fryburgu Szwajcarskim, ale najbardziej znany był w Polsce. Jego monumentalne malarstwo było doskonałą manifestacją bogatej symboliki i tendencji dekoracyjnych polskiego modernizmu oraz mistrzowskiego warsztatu artysty. Duży wpływ na jego sztukę miało monumentalne malarstwo Puvis de Chavannesa, które oglądał w Paryżu, oraz sztuka nabistów, którą poznał za pośrednictwem Władysława Ślewińskiego. Jego sztuka z lat 1891-5 była pod wpływem symbolizmu i postimpresjonizmu.

"Dziwny ogród" to jedno z najbardziej wykwintnych i tajemniczych dzieł w historii polskiego malarstwa. Powstał w bardzo ważnym okresie życia Mehoffera - kiedy już odnosił sukcesy jako artysta i był szczęśliwie żonaty. Mehoffer stworzył Dziwny ogród podczas rodzinnych wakacji. Na obrazie uchwycił rodzinne szczęście.

Naszą uwagę przyciąga promienny, złoty chłopiec. Wycofana nieco w cień kobieta w szafirowej sukni przygląda się z bliska, podczas gdy nad nimi unosi się masywna szafirowa ważka ze złotymi, kratowymi skrzydłami wyciągniętymi w ochronnym uścisku.

W interpretacji ogromnego symbolicznego znaczenia pomaga nam fragment listu, który artysta napisał do swojej żony: "Teraz jesteś dla mnie praktycznie synonimem koloru szafiru i trzymając Cię blisko, choć na taką odległość, zanurzam się w tym kolorze". Być może, sugeruje to, że ważka czuwająca nad rodziną, którą Mehoffer zidentyfikował jako symbol słońca, to tak naprawdę sam artysta.

22. John Duncan Fergusson (Szkot, 1874-1961)

Dieppe, 14 lipca 1905 r: Noc (1905)

National Galleries of Scotland, Edinburgh

'Szkocki kolorysta' John Duncan Fergusson jest uznawany za jednego z najbardziej wpływowych szkockich malarzy XX wieku. W większości samouk, w 1907 roku przeniósł się do Paryża, gdzie został członkiem paryskich kręgów artystycznych, do których należeli również tacy artyści jak Matisse i Picasso.

23. Wilfrid de Glehn (Wielka Brytania, 1870-1951)

Połów (ok. 1932)

Royal Academy of Arts, Londyn

De Glehn namalował kilka obrazów takich jak ten, na których młode kobiety przedstawione są w idyllicznych plenerach. Stylistycznie i tematycznie ta letnia scena pokazuje pokrewieństwo artysty z twórczością impresjonistów, jak również z późniejszą twórczością Johna Singera Sargenta.

W 1890 roku De Glehn wyjechał do Paryża, gdzie studiował w Ecole des Beaux-Arts.

24. Nikolai Astrup (Norwegia, 1880-1928)

Revebjeller (Foxgloves)(ok. 1920)

Kunstmuseum, Bergen

Dziesiątki pni białych brzóz ustawione są jak rytmiczne klawisze fortepianu, uderzając jasnymi tonami pod listowiem tego zalesionego wnętrza. Niektóre drzewa zostały ścięte na potrzeby motywu - jest to zabieg, który Astrup stosuje w kilku pejzażach. Sękate, okrągłe kikuty promieniują w naszą stronę i uświadamiamy sobie, że gdyby drzewa nadal tu stały, nie moglibyśmy zobaczyć dziewczyn zbierających dzikie jagody. U podstawy brzóz rosną różowe naparstnice, a wzdłuż strumienia płyną bardzo szczegółowe, omszałe skały. W niektórych fragmentach farba jest grubsza, z widocznymi śladami pędzla. W innych fragmentach nie ma śladów pociągnięć pędzla, a kolory są bardziej przejrzyste, jak w druku.

[05.02.2023, Toruń]