KLASYKA - LEGENDA O ŚWIĘTYM ALEKSYM

 

Legenda o św. Aleksym

Vita sancti Allexii rikmice¹                          żywot świętego Aleksego (pisany) rytmem¹

Ach, krolu wieliki nasz,

Coż ci dzieją² Męszjasz,³                            nadają imię² Mesjasz³

Przydaj rozumu k mej rzeczy⁴,                     do mej mowy⁴,

Me sierce bostwem obleczy⁵,                       oblecze / przyodzieje⁵

Raczy⁶ mię mych grzechów pozbawić,        Racz⁶

Bych⁷ mogł o twych świętych prawić⁸.        Abym⁷ mówić⁸

Żywot jednego świętego,

Coż⁹ miłował Boga swego,                         który⁹

Cztę¹⁰ w jednych księgach o nim.              Czytam¹⁰

Kto chce słuchać, ja powiem.

W Rzymie jedno panię było,

Coż Bogu rado¹¹ służyło.                            chętnie¹¹

A miał barzo wielki dwor, 

Procz¹² panosz¹³ trzysta rycerzow,             Oprócz¹² drobnego szlachcica / giermka¹³

Co są mu zawżdy służyli¹⁴,                         Co mu zawsze służyli¹⁴

Zawżdy k jego stołu byli¹⁵.            zawsze siadywali u jego stołu.¹⁵

Chował je na wielebności i na krasie¹⁶ utrzymywał ich wspaniale i pięknie.¹⁶

I miał kożdy swe złote pasy.

Chował siroty i wdowy,

Dał jim osobne trzy stoły,

Za czwartym pielgrzymi jedli,

Ci ji¹⁷ do Boga przywiedli.                         go¹⁷

Eufamijan jemu dziano¹⁸                           nazwano go¹⁸

Wielkiemu temu panu,

A żenie¹⁹ dziano Aglijas;                           żonie¹⁹

Ta była ubostwu²⁰ w czas²¹. Ludziom ubogim śpieszyła z pomocą^{20 21}

Był wysokiego rodu,

Nie miał po sobie żadniego płodu²².       potomka²²

Więc ci²³ jęli²⁴ Boga prosić,              zaczęli Boga prosić^{23 24}

Aby je tym darował,

Aby jim jedno plemię²⁵ dał —         dziecko / potomka²⁵

Bog tych prośby wysłuchał.

A gdy się mu syn narodził,

Ten się w lepsze przygodził²⁶:     był zdatny do czegoś lepszego²⁶

Więc mu zdziano²⁷ Aleksy,                     nadano mu imię²⁷

Ten był oćca barzo lepszy²⁸.                  Był dużo lepszy od ojca²⁸

Ten więc służył Bogu rad.

Iże był star²⁹ dwadzieścia k temu cztyrzy lata³⁰,            miał 24 lata^{29 30}

Więc k niemu rzekł ociec słowa ta:

«Miły synu, każę tobie,

Pojm zajegoć³¹ żonę sobie;             pojmij niezwłocznie żonę³¹

Której jedno³² będziesz chcieć,                      jaką tylko³²

Ślubię³³ tobie, tę masz mieć».                         Przysięgnie ci³³

Syn odpowie oćcu swemu,

Wszeko³⁴ słusza³⁵ starszemu:                         Jak przystoi osobie starszej^{34 35}

«Oćcze, wszekom ja twóje dziecię³⁶,     Jestem przecież twoim dzieckiem³⁶

Wiernie dałbych³⁷ swoj żywot prze cię³⁸.         Swoje życie oddałbym za ciebie^{37 38}

Cokole³⁹ mi chcesz kazać,                                 Cokolwiek³⁹

Po twej woli⁴⁰ ma się to zstać».                          Zgodnie z twoja wolą⁴⁰

A więc mu cesarz dziewkę⁴¹ dał —                     dziewczynę / córkę⁴¹

A papież ji s nią oddał⁴².                                      połączył go z nią (ślubem)⁴²

A w ten czas papieża miano,

Innocencyjusz mu dziano;

To ten był cesarz pirwy,

Archodonijusz niżli⁴³ — A w ten czas papieża miano Innocencyusza⁴³

Ktorej królewnie Famijana dziano,

Co ją Aleksemu dano.

A gdy się s nią pokładał,

Tej nocy s nią gadał.

Wrocił zasię⁴⁴ pirścień jej,                z powrotem⁴⁴

A rzekł tako do niej:

«Ostawiam cię przy twym dziewstwie⁴⁵,          dziewictwo⁴⁵

Wroć mi ji⁴⁶, gdy będziewa oba⁴⁷ w niebieskim krolewstwie.   go⁴⁶ oboje⁴⁷

Jutroć się bierzę⁴⁸                                  od ciebie odchodzę⁴⁸

Służyć temu, coż ci jest w niebie.

A gdyć wszytki stoły osiędą,

Tedyć ja już w drodze będę.

Miła żono, każę tobie:

Służy⁴⁹ Bogu w każdej dobie,                         służ⁴⁹

Ubogie karmi⁵⁰ i odziewaj,                              karm⁵⁰

Swych starszych nigdy nie gniewaj,

Chowaj się we czci i w kaźni,

Nie traci nijednej⁵¹ przyjaźni»”                       żadnej⁵²

Królewna odpowie jemu:

«Mam też dobrą wolą k temu,

Namilejszy mężu moj,

Tego się po mnie nic nie boj.

Każdy członek w mym żywocie

Chcę chować w kaźni i w cnocie;

Jinako⁵² po mnie nie wzwiesz⁵³, nic innego o mnie nie usłyszysz^{52 53}

Dojąd⁵⁴ ty żyw, ja też».                        dopóki⁵⁴

A jeko⁵⁵ zajutra⁵⁶ wstał,                       gdy nazajutrz^{55 56}

Od obiada się precz brał⁵⁷;                 zebrał się do drogi⁵⁷

O tym nikt nie wiedział,

Jedno⁵⁸ żona jego,                               tylko⁵⁸

Ta wiedziała od niego.

Nabrał sobie śrebra, złota dosyć,

Co go mogł piechotą nosić;

Więc się na morze wezbrał,

A ociec w żałości ostał.

I mać miała dosyć żałości,

Żonę po nim jeko spyta.

Więc to święte plemię⁵⁹                           potomek / dziecko⁵⁹

Przyszło w jednę ziemię.

Rozdał swe rucho⁶⁰ żebrakom,              szaty / odzienie⁶⁰

Śrzebro, złoto popom, żakom.

Więc sam pod kościołem siedział,

A o jego księstwie⁶¹ nikt nie wiedział.    książęce pochodzenie⁶¹

Więc to zawżdy wstawał reno,

Ano kościoł zamkniono,

Więc tu leżał podle⁶²                                 proga pod / u⁶²

Falę⁶³, proszę⁶⁴ swego Boga.                   chwaląc, prosząc^{63 64}

Ano z wirzchu szła przygoda:

Niegdy⁶⁵ mroz, niegdy woda,                   czasem⁶⁵

Eż⁶⁶ się zstało⁶⁷ w jeden czas,              aż się przydarzyło pewnego razu^{66 67}

Wstał z obraza Matki Bożej obraz⁶⁸.     postać Matki Bożej zeszła z obrazu⁶⁸

Szedł do tego człowieka,

Jen⁶⁹ się kluczem opieka⁷⁰,                   który się opiekuje (człowiekiem)^{69 70}

I rzekł jest⁷¹ tako do niego: form. zł. czasu przeszłego dokonanego rzekł - obraz⁷¹

«Wstań, puści⁷² człowieka tego,              puść⁷²

Otemkni⁷³ mu kościoł Boży                      odemknij / otwórz⁷³

Ać⁷⁴ na tym mrozie nie leży».                    niech⁷⁴

Żak się tego barzo⁷⁵ lęknął,                        bardzo⁷⁵

Wstawszy, kościoł otemknął.

[...]

[04.09.2023, Toruń]