GDZIE JA SIĘ PODZIEJĘ?

- Gdzie ja się teraz podzieję? Wrócić muszę, to prawda, ale jak tu sobie dać radę bez niego? Panie, to niesprawiedliwe – dzieci nie powinny odchodzić przed rodzicami.

Wypiła pół szklanki lekko gazowanej wody. Zamówił jeszcze jakąś zupę.

- Ja, panie, napisałam mu w liście, że może jeszcze w czerwcu do niego przyjadę. Telefonu nie mam, bo i po co. Jak zlikwidowali ten na drucie, to nawet nie myślałam o zakupie innego. Jak będzie coś ważnego, myślałam, to pójdę do sąsiada, on mi da zadzwonić. Ale jakie to ja mam ważne teraz sprawy? Stara jestem, nieślepa, więc listy do niego pisałam. Nie powiem, odpowiadał na każdy, ale tak jakoś krótko. Teraz ludzie nie mają czasu na pisanie długich listów, więc nie dziwiłam się synowi. Ale na mój ostatni list odpowiedział, że czeka na mnie, o każdej porze dnia i nocy mogę do niego przyjechać, a że mieszka bliziutko dworca, to nawet nie musi po mnie wychodzić, sama trafię, to, panie, ze dwieście metrów będzie, nie więcej.

Umyśliłam sobie, że zanim do niego pojadę (pan się zapewne dziwi, że o synowej nic nie wspominam, a przecież ona złego słowa na mnie nie powiedziała, co to, to nie, ale tak jakoś źle się przy niej czuję, tak jakoś obco, bo ona wielka pani… nie powinnam tak o niej mówić, zresztą synowej się przecież nie wybiera), zanim do niego pojadę , wstąpię do Gabrysiakowej – to trzydzieści kilometrów ode mnie. Na wsi mieszka, pan sobie wyobrazi, że kiedyś spotkałyśmy się na jarmarku, ona z mężem i córką handlują owocami, bo sad mają przepiękny; ile jabłoni, wiśni, czereśni, śliw! Z tego sadu żyją, a do tego mają prosiaki, krowę mleczną, kury, więc jeśli wczesną wiosną drzewka nie pomarzną, jeśli ominie ich jakiś pomór, to mają z czego żyć, żadne luksusy, ale jednak.

Byłam już kilka razy u niej, gościnna bardzo, aż przyjemnie. To sobie pomyślałam, że zanim pojadę do syna, wpadnę do niej na czereśnie. Nie, panie, nie żeby mi tam dali za darmo, to synowi zawiozę, ale pomogę im w czasie zbioru. Pan się uśmiecha, że niby z jakiej przyczyny ja, stara baba, mogę im być pomocna? A mogę, bo do roboty zawsze byłam pierwsza. Prawda, na drzewo nie wejdę, ale czy to innej pracy przy czereśniach nie ma? Zapodam na auto, przebiorę, poważę albo przynajmniej w chałupie im pomogę, ot co.

Tak i ja przez całe dziesięć dni byłam u Gabrysiakowej. No kto by, panie, mógł przypuszczać, że takie zło się stanie?

I rzeczywiście zapakowałam do drugiej torby czereśnie, Gabrysiakowa dała mi też sera, swojskiego masła i śmietany. Odprawili mnie na pociąg i pojechałam do syna, a cieszyłam się z tego spotkania, bo wiedziałam, że syn przyjmie matkę jak królową, a i żonę ustawi, gdyby miała względem mnie jakieś „ale”.

Już mnie coś tknęło, że domofon w jego mieszkaniu nie zadziałał, ale, mówię sobie, pewnie zepsuty, tak przecież być może, więc nacisnęłam guzik obok. Jakaś kobieta się odezwała. Podałam nazwisko, powiedziałam w czym rzecz, ona zamilkła na chwilę, potem:”-Och to pani!” – usłyszałam. „-Niech pani wejdzie.”

Czekała na mnie w otwartych drzwiach swojego mieszkania, zaprosiła do środka, kazała usiąść, certowała się ze mną, a to wody, a to herbaty proponowała się napić i z takim jakimś smutkiem patrzyła na te moje dwie pękate torby.

No i dowiedziałam się: pogrzeb syna był przedwczoraj, piękny, tyle ludzi…

- Ta jego żona wydzwaniała do pani, telegram puściła… żadnego odzewu.

Wtedy wypiłam całą szklankę wody, aż mnie przytkało. Przecież że tłumaczyłam się tej pani, nic nie wiedziałam, Matko Boska, sąsiadom nie powiedziałam, gdzie wyjeżdżam. A ja u tej Gabrysiakowej, pani patrzy, mówię, przez całych dziesięć dni byłam, pani patrzy, co dla syna przywiozłam. Otworzyłam tę jedną torbę, panie, i w płacz. Ona mnie uspokaja, przynosi jakieś krople, też zlichocona, połykam i tabletki, a w głowie tak mi szumi, tak mi ciężko.

Kobieta tłumaczy, że mojej synowej nie będzie jeszcze przez jakieś dwa tygodnie. Tak… synowa powiedziała to tej kobiecie, na wypadek, gdybym jednak przyjechała odwiedzić syna… ale go już nie odwiedzę, chyba że na cmentarzu.

Powiedziała, że mnie przenocuje, bo to bardzo późne popołudnie było, prawie wieczór, a jutro zabierze mnie na grób mojego syna.

- Niech pani zje tę zupę. Zamówiłem ją dla pani.

Zobaczył ją w dworcowej poczekalni. Cała w łzach. Początkowo sądził, że powód tych łez jest banalnie prosty, ot, spóźniła się na pociąg. W pierwszych słowach, jakie skierowała do niego po tym, jak się do niej przysiadł, był właśnie ten żal z powodu spóźnienia, a następny pociąg odchodził dopiero za cztery godziny.

Mężczyzna im dłużej siedział przy niej na ławce, tym bardziej nabierał przekonania, że płacz kobiety, jej nerwowe, niemalże konwulsyjne drżenia ciała, szeptanie do siebie słów, z których poza „gdzie ja się teraz podzieję” niewiele rozumiał, to wszystko sprawiało na nim tak przykre wrażenia, że w pewnej chwili zaproponował jej przejście do dworcowego baru, w którym o tej porze nocy jest i ciszej, i cieplej. W międzyczasie mężczyzna rozmawiał przez telefon, kończąc:

- Nie czekaj na mnie, przyjadę późniejszym.

Tutaj w schludnym jak na dworcowe bary i restauracje pomieszczeniu, niemal bezludnym, z paroma osobami drzemiącymi przy stolikach, poznawał prawdę o kobiecie i jej synu. Też był synem i scena, czy sceny jakie rozegrały się w opowiadaniu kobiety, mogły się przydarzyć także jemu.

Chlipała zupę w taki sposób, jak to czynią obdarowani miską posiłku bezdomni. Jadła może nawet nie z zapałem, ale z regularną częstotliwością i satysfakcją nabierała zupę łyżką, po czym machinalnie zbliżała ją do ust.

Skończyła.

- Wie pan, nie mogę się z tym pogodzić, że nie dojechałam do syna na czas. Urządziłam sobie niepotrzebnie ten wyjazd do Gabrysiakowej, niepotrzebnie… Boże mój, a czy ona temu winna, że mnie tak długo trzymała u siebie? Nie wiedzieliśmy przecież, że stanie się taka rzecz. Gdybym przyjechała wcześniej, nie dałabym synowi umrzeć.

Mężczyzna zdawał sobie sprawę z irracjonalności tłumaczenia się kobiety, lecz nie oponował, pozwalając się jej wypowiedzieć do końca.

A ona opowiadała o tym, jak z sąsiadką syna odwiedziły jego grób, zobaczyła mnóstwo  świeżych jeszcze kwiatów, ledwie mogła odszukać białą tabliczkę z wypisanymi na niej nazwiskiem i datami urodzin i śmierci. Pożegnała go matczynymi łzami. Dobrze, że były dwie; tamta pomogła jej wsiąść do autobusu, a potem, potem czekało na nią coś niedobrego, nie tak niedobrego jak śmierć syna, ale w opowiadaniu sąsiadki pojawił się kolejny żal i smutek, a nawet wściekłość. Powiedziała jej, że ten zawał mógł być spowodowany tym, że pan Roman dowiedział się, że żona go zdradza. Bodajże ich nakrył na gorącym uczynku, tak mówią ludzie… i z tego wszystkiego się załamał, ale najpierw długo kłócił się z żoną, ona wybiegła, dokąd? Pewnie do tego swojego gacha, a kiedy wróciła nad ranem, pan Roman już nie żył.

- Ja nic o tym nie wiedziałam, panie, chociaż można się było tego spodziewać. Nie bierze się za żonę kobiety dziesięć lat młodszej.

Mężczyzna aż otworzył usta. Ostatnie zdanie wypowiedziane przez kobietę dało mu wiele do myślenia – on również miał żonę dziesięć lat młodszą od siebie. Pewnie, że to przypadek, ale w kontekście tej opowieści, tej śmierci, z którą zetknął się w opowiadaniu kobiety, ten niepozorny fakt miał dodatkowe, nieuświadamiane wcześniej znaczenie. Często szukamy w swoim życiu analogii z życiem tych, których historie i doświadczenia są bliskie naszym.

- Droga pani – zaczął – rozumiem pani ból, ale samooskarżanie się o cokolwiek, ani też próba cofnięcia historii życia pani syna nie odwróci tego, co już się stało. Życie jest nieprzewidywalne, a w swojej nieprzewidywalności bywa także okrutne.

I w tym miejscu opowiedział kobiecie kilka wątków z własnej biografii, odmiennej, ale w kwestii różnicy wieku dzielącej go małżonki bardzo podobnej.

- Ja z kolei nie mam obojga rodziców – kończył – żona ma swoich, ale to nie to samo. A gdyby kiedyś – ściszając głos przerwał nagle – gdyby kiedyś przyjechała pani do mnie jak do swojego syna… byłbym szczęśliwy.

Kobieta otarła chusteczką łzy, które wypełzły nagle z kącików jej oczu. Bez wykonania tej kobiecej czynności, słone krople zgromadzone pod powiekami utrudniłyby jej rozpoznanie rysów twarzy mężczyzny siedzącego naprzeciwko niej przy stoliku w dworcowym barze. Patrząc poprzez łzy widziała zamgloną, rozkołysaną twarz swojego syna; kiedy je wytarła miała przed sobą mężczyznę zupełnie niepodobnego do Romana, niewiele starszego od jej zmarłego syna; skoncentrowała swoje spojrzenie na mężczyźnie, który zaoferował jej rzecz niesłychaną.

- A lubi pan jabłka, wiejski ser domowej roboty, śmietanę?- zapytała.

[17.01.2019, Penne-sur-Huveaune we Francji]