Miasteczko sentymentalne

- Starzejesz się, stary pisarzu - powiedziała z tym jej serdecznym uśmiechem na twarzy, przydającym pulchności policzkom nad uniesionymi ku górze, lekko rozchylonymi wargami.

- Z czego to wnioskujesz? - zapytał.

Szli główną ulicą miasteczka. Tego rodzaju miasteczka mają z reguły jedną główną ulicę. Po obu jej stronach niewysokie kamieniczki wyznaczają "miejskość". Od tej głównej odchodzą poprzeczne, krótsze, niepozorne, jakby wstydliwie umizgujące się do tej najważniejszej. Kiedy jako obcy przybysz jedziesz tą pierwszorzędną arterią, wydaje ci się, że miasto grzeszy nieskromną rozległością. To pierwsze wrażenie mija, gdy skręcasz w jedną z przecznic; nie rozpędzając auta znajdujesz się na peryferiach, dla których granicą jest bujny łan żyta, bądź też cichy i senny prostąkąt cmentarza wypędzonego na wietrzne wzgórze.

- Spacerujemy po mieście, które dogorywa i szpeci kamieniczkami ogołoconymi z tynku, a ty, stary pisarzu, nasycasz to miasto życiem.

- A czy jest w tym coś złego, w tym ożywianiu?

- Jest coś sentymentalnego, a sentymentalizm wynika z czasu przeszłego, którego zwrócić się nie da.

- Myślisz, że sentymentalizm jest oznaką starzenia się?

- Właśnie tak myślę.

A stary pisarz nie był do końca przekonany, że ona tak myśli, bo znów ten uśmiech mieszał jego myśli. W końcu odpowiedział jej, że nie ma nic przeciwko temu, że się starzeje, a i tak opowie jej o mieście, w którym przeżył swoją młodość.

- Powinnaś wiedzieć, że najpierw granicą starej i nowej części miasta była ta rzeka, przez którą przechodziliśmy po jedynym łączącym oba organizmy moście. W tej nowej, południowej części miasta zbudowano fabrykę (starannie wyartykułował akcent na zgłosce "fa"). To była taka nasza krowa karmiąca przeważającą część mieszkańców. Obok, w niewielkim parku, zbudowano dom kultury z nowoczesną, jak na owe czasy teatralno-kinową sceną. Przed gmachem krzewiącym (co za słowo przestarzałe) kulturę utworzono ogrodzony, wyasfaltowany okólnik, gdzie odbywały się "wieczorki tańcujące". Za parkiem szkoła zawodowa z technikum i przyzakładówką. Przy samej fabryce przedszkole. Po drugiej stronie najdłuższej ulicy w mieście zbudowano osiedle. Pomiędzy blokami umiejscowiono miejski stadion, na którym co tydzień rozghrywano mecze. Nie uwierzysz, ale na odgłos fabrycznej syreny dojna krowa naszego miasteczka przyciągała o poranku, to znów wylewała z siebie tłumne pochody robotników, poprzedzielane kolorowymi bukietami urządniczek. Aż chciało się żyć z tą świadomością, że ten tłum składa się z poszczególnych postaci - obrobinek i każdy pojedynczy człon tej społeczności czuje, że jest potrzebny fabryce.

Po przeciwległej stonie miasta, w starej jego części, na wzgórzu, dumnie wznosiła swoje czoło kościelna wieża. Nieopodal plac staromiejski z niską zabudową. Bliżej przecznica jak ramię krzyża porośnięta kamieniczkami, o ironio, onegdaj zamieszkałymi przez ludność żydowską.

Źli ludzie tych pradawnych mieszkańców mojego miasta najpierw zamknęli w jednym z kwartałów mniejszych uliczek, potem precz wygnali, by w końcu marny a haniebny porządek z nimi zrobić. I tylko bożnica zapłakała nad nimi, w magazyn przerobiona... do dzisiaj dyszy ostatnim swoim oddechem i zwaloną powałą przestrasza.

W tej starej części miasta było też miejsce na licealną uczelnię, sławną na miarę zdolności młodzieży, wykwintną poziomem nauczania i miuasteczka chlubą.

Z biegiem lat, kiedy myślano, że dla Rzeczypospolitej miasteczka takie nie będą zawadą, w starej części miasta zburzono część ułomnych wskutek działania historii czasu domków i zdobyto się na postawienie najmłodszych mieszkalnych budowli. Nowoczesność spotkała się ze starożytnością ku rodości zwłaszcza młodych, którzy w przestrzeń do własnego zycia już powatpięwali.

A dzisiaj, moja droga, nie tylko dzisiaj, lecz także wczoraj i przedwczoraj i to, co stare, i to, co nowe, zasypia, starzeje się, tak jak ja, karmi się przeszłością, nie rozumie, dlaczego powinno zginąć jak ta bożnica, na wiatr hulaszczy, na dzikiego zielska kłącza i korzenie wydana.

- Lubię twój sentymentalizm - powiedziała.

- Wiem - odparł bez zastanowienia - a teraz zaprowadzę cię na kawę, czekoladowe lody i wuzetki, jakich nie ma na całym świecie pod słońcem. Przynajmniej to zostało.