SZTUKA ANTYKU (10)

 83. "Styl surowy" rzeźbiarz (Grecja, początek V w. p.n.e.)

Bogini siedząca na tronie (Persefona?) (ok. 460 p.n.e.)

Antikensammlung, Berlin

Ogólna charakterystyka "stylu surowego":

Deprecjacja wojny i prawa Solona zapewniły, że w pierwszej połowie V wieku w Atenach tworzono bardzo mało rzeźby, zamiast tego musimy szukać w innych miastach, aby prześledzić rozwój stylu "Severe". Ogólne cechy tego okresu możemy zaobserwować na jego największym arcydziele - Świątyni Zeusa w Olimpii, przypisywanej Mistrzowi z Olimpii. Znajdujemy tu prostotę form, zwłaszcza w stroju i brak dekoracji, poczucie ciężkości zarówno w ciężkości ciała, jak i "ciastowatości" tkaniny peplosu. Rzeczywiście w tej epoce następuje przejście od stosowania doryckiego chitonu do jońskiego peplosu, którego nieregularne zgrupowania i fałdy lepiej wyrażają kontury leżącego pod nim ciała. Na metopach świątyni przedstawiającej pracę Heraklesa, eksperymentowano z wyrażaniem emocji, co nie było kontynuowane w późniejszej sztuce klasycznej.

84. Myron (Grek, ok. 480-440 p.n.e.)

Dyskobol (miotacz dysków) (ok. 460-450 p.n.e.)

II w. CE Rzymska kopia oryginalnego brązowego posągu

Glyptothek, Monachium

    Rzucający dyskiem jest przedstawiony w momencie oddawania rzutu. Myron stworzył trwały wzór atletycznej energii. Wziął pod uwagę moment działania tak ulotny, że studenci lekkoatletyki wciąż debatują, czy jest on możliwy do wykonania. Tak uchwycona w posągu chwila jest przykładem rytmu, harmonii i równowagi. Myronowi często przypisuje się, że był pierwszym rzeźbiarzem, który opanował ten styl. Oczywiście, jak zawsze w greckiej atletyce, Dyskobol jest całkowicie nagi. Jego pozę określa się jako nienaturalną dla człowieka, a dziś uważa się ją za raczej nieefektywny sposób rzucania dyskiem. Również na twarzy rzucającego dyskiem widać bardzo mało emocji, a dla współczesnego oka może się wydawać, że dążenie Myrona do perfekcji kazało mu zbyt rygorystycznie tłumić poczucie napięcia poszczególnych mięśni.  Innym znakiem firmowym Myrona zawartym w tej rzeźbie jest to, jak dokładnie ciało sportowca jest proporcjonalne, symetryczne.

85. Myron (Grek, ok. 480-440 p.n.e.)

"Atena Myrona" (ok. 450 p.n.e.)

Marmurowa rzymska kopia greckiego oryginału z brązu

Liebieghaus, Frankfurt nad Menem

Myron urodził się w Eleutherae na pograniczu Beocji i Attyki. Według Historii naturalnej Pliniusza jego nauczycielem był Ageladas z Argos. Myron tworzył niemal wyłącznie w brązie i choć wykonał kilka posągów bogów i herosów, jego sława spoczęła głównie na przedstawieniach atletów, w których według komentatorów antycznych dokonał rewolucji, wprowadzając większą śmiałość póz i doskonalszy rytm, podporządkowując części całości. Uwaga Pliniusza, że dzieła Myrona były "bardziej pracowite", zdaje się sugerować, że uważano je za bardziej harmonijne w proporcjach. 

86. Fidiasz (Grek, ok. 480-430 p.n.e.)

Ranna Amazonka (połowa V w. p.n.e.)

Marmurowa rzymska kopia greckiego oryginału

Muzea Kapitolińskie, Rzym

Fidiasz jest powszechnie uważany za jednego z największych rzeźbiarzy klasycznej Grecji. Jego posąg Zeusa w Olimpii był jednym z siedmiu cudów świata starożytnego. Fidiasz zaprojektował posągi bogini Ateny na ateńskim Akropolu, a mianowicie Atenę Partenos wewnątrz Partenonu i Atenę Promachos, kolosalny posąg Ateny z brązu, który stał pomiędzy nim a Propylejami, monumentalną bramą, która służyła jako wejście na ateński Akropol. Fidiasz był synem Charmidesa z Aten. Starożytni uważali, że jego mistrzami byli Hegias i Hageladas.

Plutarch zapisuje, że wrogowie Peryklesa, który był bliskim przyjacielem Fidiasza, próbowali zaatakować Peryklesa za pośrednictwem Fidiasza, który został oskarżony o kradzież złota przeznaczonego na posąg Ateny w Partenonie oraz o bezbożne przedstawienie siebie i Peryklesa na tarczy posągu Ateny. Pierwszy zarzut został obalony, ale za drugi Fidiasz został uwięziony, gdzie zmarł. Towarzyszka Peryklesa, Aspazja, również oskarżona o bezbożność, została uniewinniona od stawianych jej zarzutów.

87. Fidiasz (Grek, ok. 480-430 p.n.e.) & Warsztat

Kawalkada (ok. 443-438 p.n.e.)

Marmurowy relief z zachodniego fryzu Partenonu, 100 x 60 cm.

British Museum, Londyn (Elgin Marbles)

Fryz Partenonu to niska płaskorzeźba z marmuru pentelowego stworzona do ozdobienia górnej części naosu Partenonu. Został wyrzeźbiona między około 443 a 438 rokiem p.n.e., najprawdopodobniej pod kierunkiem Fidiasza. 

88. Kresyliusz (Grek, ok. 480-410 p.n.e.)

"Monachomachia" Diomedesa (ok. 440-430 p.n.e.)

Rzymska kopia po greckim oryginale, 102 cm. wysokości

Glyptothek, Monachium

Kresilas pochodził z miasta-państwa Kydonia na wyspie Krecie. Kształcił się w Argos jako uczeń Dorotheosa, z którym pracował w Delfach i Hermionie. W latach 450 - 420 p.n.e. pracował głównie w Atenach, jako kontynuator szkoły Myrona, a w okresie po Fidiaszu wniósł elementy zwartości spowodowane okresem peloponeskim.

[12.02.2023, Toruń]