WYJĄTKI Z ŻYCIA PROFESORA FILOZOFII, W DODATKU ETYKA (1)

Siarczysty mróz na naszej szerokości geograficznej, obecnie, w tej chwili, to prawie niemożliwe, a jednak powiew mrozu, kilkunocny zaledwie, przypomniał mu dawne czasy, tak bardzo dawne, że nie pamiętały żeliwnych żeberek kaloryferów; były tylko piece, o tak, piece lśniące bielą, wysokie niemal po sam sufit, ciepłe, przytulne, ale wymagające opieki, systematycznego doglądania, uzupełniania stałym, czarnym jak smoła paliwem, także polanami drewna, gdy przychodziło wzniecić ogień w podbrzuszu tej machiny dostarczającej ciepło otoczeniu.

Ogolił się, a po nasączeniu skóry twarzy i szyi wodą kolońską przeszedł do swego pokoju, przytknął nos do wysokich drzwi balkonowych, a że wewnątrz panował mrok pospolity, dostrzegł ten mróz za oknem. Czy można dostrzec mróz? Oczywiście, chociaż lepiej spostrzega się go wraz z idącą po śniegu postacią mężczyzny wracającego z pracy po skończeniu drugiej zmiany; wtedy śnieg chrzęści pod stopami, a z nozdrzy i ust nawet z tej odległości skąd się patrzy, chmurka skroplonego oddechu rozprzestrzenia się po świecie jak para buchająca z lokomotywy stojącej na stacji, gdy dyszący miarowo pojazd czeka na uniesienie semafora.

Nareszcie skończył zaokienną obserwację i przeszedł do biurka; przysiadł na krześle z wysokim oparciem, chociaż mógł przecież od razu położyć się na rozścielonym łóżku i zamknąć nad sobą kołdrę do snu. Chciał jednak skosztować, jak co noc przed zaśnięciem, mocnej ziołowej nalewki na spirytusie wytwarzanym pokątnie przez teścia sąsiada z pierwszego piętra. Nalewka pozwalała mu zasnąć, a tuż przed zaśnięciem uruchamiała wspomnienia, dzięki którym mógł jeszcze żyć. Należał do ludzi, którzy dożywali solidnego wieku wskutek pielęgnacji przeszłości; żył nią bezustannie, aczkolwiek potrafił stawiać czoła współczesności, którą jednak lekceważył, nawet potępiał, pewnie z powodu jej niezrozumienia lub generalnie – niechęci do niej. A przecież powinien był akceptować dzisiejsze czasy i będąc człowiekiem inteligentnym winien potrafić zasymilować się z otaczającą go zewsząd rzeczywistością – tytuł profesora, nadto filozofii, a ponad wszystkim zawołanego etyka, znanego z rozlicznych prac, wystąpień i wykładów zobowiązywał go do tego, aby kultywując przeszłość widzieć także najróżnorodniejsze zakamarki teraźniejszości, zakamarki, z których należy być dumnym.

Wypił kieliszek nalewki. Nalał niepełen, wskutek czego uzupełnił go ciemnozłotym płynem i jeszcze raz wsączył w siebie alkohol o tablicy Mendelejewa smaków ziół, które to pomieścił w nalewce ów teść, niegdyś organista i ogrodnik jednego z klasztorów; tam zresztą nauczył się właściwie dobierać zioła dla uzyskania boskiego smaku napoju. Pomyślał ciepło o tym kompozytorze nalewki, ale i ciepło zrobiło mu się w okolicach serca po wypiciu dwóch niepełnych kieliszków. Dopiero teraz mógł przetransportować swoje stare, nieco zwiotczałe ciało na łóżko i ułożyć je w taki sposób, aby kładąc głowę na poduszce móc patrzeć ma zamrożony krajobraz za oknem leżąc na lewym boku.

Doprawdy musiało to być bardzo dawno temu, skoro do kawiarni po schodkach przechodziło się od kiosku na drugą stronę ulicy po kocich łbach. Dzisiaj nie ma już ani tej kawiarni, ani też kiosku, w którym codziennie jego dziadek zaopatrywał się w gazety, a raz w tygodniu w tygodniki. Leżąc w najwygodniejszej z możliwych pozycji po wypiciu dwóch niepełnych kieliszków nalewki, pan profesor filozof etyk zaczął wspominać swojego dziadka, a zwłaszcza ten jeden, dla odmiany letni dzień, kiedy to okoliczności związane z nagłym wyjazdem matki spowodowały, że dziadek Stanisław zabrał go z sobą do tejże kawiarni. (...)

cdn.

[21.05.2020, T.]