SŁOWA DAWNIEJSZE ZAPOMNIANE i INNE [3]

 

kopa – w Polsce w XVII-XIX w. liczba 60 sztuk = 4 mendle = 5 tuzinów (najczęściej nazwa odnoszona do sztuk, ale także w powiedzeniu "kopę lat"), była stosowana do obliczania zbiorów rolnych (snopów).

Niekiedy stanowiła 50 sztuk – kopa piętna.

Zaś 64, a nawet 80 lub 100 sztuk było nazywane kopą chłopską.

W średniowiecznej Polsce kopa to jednostka obrachunkowa dla monet, równa np. 60 groszom praskim.

bandos – także: bandoch, bandor) – dawna nazwa robotnika sezonowego wynajmującego

się do pracy w rolnictwie, najczęściej latem i jesienią, w okolicach znacznie oddalonych od

miejsca zamieszkania

korzec – dawna jednostka objętości, stosowana dla ciał sypkich (tzw. miara nasypna). Była stosowana od średniowiecza do 2. połowy XIX wieku.

Korzec dzielił się na 4 ćwiertnie, 16 lub 12 korczyków i 32 lub 24 miary. 30 korców (czasem 60) tworzyło łaszt]. W okresie XVI–XVIII wieku istniało około 300 lokalnych korców np.:

korzec berliński – 54,9614 litra

korzec rzymski (łac. modius) – ok. 10,5

korzec krakowski – 501,116 litra[2]

korzec warszawski – 120,6 litra

korzec toruński – 54,8 litra

korzec gdański – 54,7 litra

korzec wrocławski – 74,1 litra

lubryka – rodzaj ciemnoczerwonej glinki[, zabarwionej tlenkami żelaza (hematytem), która służyła do wyrobu czerwonych kredek, stosowanych w ciesielstwie i stolarstwie. Nazwa pochodzi z łaciny rubrica (terra) – „czerwona ziemia, glina”

stela – ustawiona pionowo ozdobna płyta kamienna z inskrypcją lub płaskorzeźbioną dekoracją, w starożytności wznoszona w różnych celach; także pionowa płyta nagrobna.

W cywilizacjach starożytnego Bliskiego Wschodu stele pomnikowe z reguły upamiętniały dokonania władców, ich wojny, działalność budowlaną bądź doniosłe wydarzenia religijne(np. Stela sępów, Stela Naram-Sina, Stela Ur-Nammu.

Rozpowszechnione w starożytnym Egipcie i Grecji, gdzie nabrały również charakteru sepulkralnego. W tradycji staroegipskiej płaskorzeźbione stele z wyobrażeniem zmarłego i okolicznościową inskrypcją umieszczano nad ślepymi wrotami mastab i w serdabach grobowców. Oprócz nich wznoszono świątynne stele wotywne, historyczne, np. Stela Merenptaha, graniczne oraz fundacyjne

stela babilońska

mastaba (arab. ława) – rodzaj grobowca spotykanego w starożytnym Egipcie, mającego kształt ściętego ostrosłupa na prostokątnym planie.

Mastaba składa się z murowanej części nadziemnej oraz podziemnej komory grobowej, połączonych pionowym szybem, który po pogrzebie zasypywano i maskowano.

przekrój mastaby

serdab (arab. dosł. „piwnica”) – w architekturze staroegipskiej niewielka komora wewnątrz mastaby lub piramidy mieszcząca grobowy posąg zmarłego.

wotum

1. symboliczny przedmiot wieszany na ołtarzu, świętym obrazie lub posągu religijnym w intencji błagalnej lub dziękczynnej

2. daw. uroczyste zobowiązanie

3. daw. głos w wyborach

wotum nieufności

1. uchwała parlamentu wyrażająca dezaprobatę dla działalności rządu lub któregoś z ministrów

2. uchwała zarządu lub walnego zgromadzenia członków organizacji, stowarzyszenia itp. wyrażająca dezaprobatę dla działalności któregoś z członków lub całego zarządu

wotum zaufania

1. uchwała parlamentu aprobująca politykę rządu

2. uchwała zarządu lub walnego zgromadzenia członków organizacji, stowarzyszenia itp. wyrażająca poparcie dla działalności któregoś z członków lub całego zarządu

[15.09.2024, Toruń]