schizma - schizma [z greckiego schísma ‘rozdwojenie’], termin oznaczający rozłam w Kościele, zwłaszcza w chrześcijaństwie, w wyniku którego powstają 2 odrębne organizacje kościelne. (schizma wschodnia) albo 2 (lub więcej) ośrodki jurysdykcyjnej władzy kościoła., pretendujące do zwierzchnictwa nad całym Kościołem (schizma zachodnia);
konstatacja to stwierdzenie jakiegoś faktu. Jest to spostrzeżenie istnienia pewnego stanu na podstawie obserwacji lub innych danych również określa się jako konstatację; także gdy mówimy o analizie treści, badaniu znaczenia treści pisanych lub mówionych komunikatów językowych ludzi;
kontestacja - kwestionowanie, zwłaszcza publiczne, wartości i norm obowiązujących w życiu społecznym, politycznym itp.. Pochodne wyrazy to: kontestacyjny, kontestator, kontestatorski, kontestatorka, kontestować.
periodyk to czasopismo o stałej nazwie i ciągłej numeracji, ukazujące się w określonych odstępach czasu.
periodyzacja – umowny podział czasu na ery, epoki, wieki itp., stosowany w geologii historycznej, historii, historii literatury, historii sztuki. Początki i końce jednostek periodyzacji wyznaczają zwykle wydarzenia uważane z jakiegoś powodu za przełomowe. Istnieją różne modele periodyzacji, a i wśród podobnych nie ma zawsze zgody co do konkretnych dat (np. momentu zakończenia Średniowiecza).
demiurg [z greckiego dēmiourgós ‘twórca’, ‘rzemieślnik’], filoz. boski, wieczny i dobry twórca świata zmysłowego, kształtujący go, wg doskonałego wzorca wiecznie istniejących idei, z odwiecznej, nieokreślonej materii; w średnim platonizmie demiurg był pojmowany jako druga, pośrednicząca i działająca przyczyna istnienia, niższa od nieruchomej, pierwszej zasady wszelkiego bytu; w gnostycyzmie utożsamiano go, z różnym od najwyższego Boga, stwórcą świata materialnego.
asumpt to powód lub zachęta do zrobienia czegoś»przyczyna tego, że ktoś odczuwa chęć lub potrzebę podjęcia określonego działania
pismak – pogardliwie, dziennikarz, publicysta, literat, zwłaszcza marny, nieudolny
fanatyzm - nadmierna, bezkrytyczna żarliwość w wyznawaniu jakiejś idei lub religii, połączona ze skrajną nietolerancją; postawa przejawiająca się w pozbawionym krytycznego dystansu i umiaru przywiązaniu do wyznawanych idei i zasad, bezgranicznej i bezwarunkowej identyfikacji, nietolerancji dla jakichkolwiek przekonań lub rozwiązań alternatywnych, braku gotowości do dyskusji i dialogu, odmowie przyznania nawet częściowej słuszności zwolennikom poglądów odmiennych i rzecznikom dążeń przeciwstawnych; przeciwieństwo tolerancji.
gnostycyzm [z greckiego gnōstikós ‘poznawczy’], ogólna nazwa nurtów myślowych opartych na gnozie, rozwijających się II–III w. we wschodnich prowincjach cesarstwa rzymskiego. Wątki myślowe zapowiadające właściwy gnostycyzm w sposób niewyraźny (tzw. pregnostycyzm, m.in. apokaliptyka żydowska z Kumran) oraz wyraźny (tzw. protognostycyzm: różne doktryny irańskie i indoirańskie, orfizm, pitagorejczycy, platonizm) pojawiły się w II w. n.e.; gnostycyzm klasyczny ukształtował się w II–III w. we wschodnich prowincjach cesarstwa rzymskiego, a jego twórcy (m.in. Bazylides, Walentyn, Marcjon z Synopy) łączyli wątki filozofii hellenistycznej z religijnymi wątkami judaizmu i chrześcijaństwa, dając początek pierwszym szkołom gnostyckim; zwalczany w imię ortodoksji chrześcijańskiej przez Ojców Kościoła, gnostycyzm wpłynął m.in. na manicheizm; w średniowieczu do gnostycyzmu nawiązywały rozmaite sekty chrześcijańskiej (m.in. bogomolcy, katarzy), muzułmańskie (isma’ilici) oraz żydowskie kabała; w okresie nowoż. gnostycyzm przejawił się w renesansowym hermetyzmie (np. M. Ficino), protest. teozofii (J. Böhme) oraz ideologii różokrzyżowców i purytanów; rzeczywiste odrodzenie gnostycyzmu nastąpiło w XIX w., wpływając na strukturę i treść wielu nurtów kultury; wśród przedstawicieli gnostycyzmu współczesnego wymienia się twórców XIX-wiecznego idealizmu niemieckiego (J.G. Fichte, F.W.J. Schelling, F. Schleiermacher, G.W.F. Hegel), mistycyzmu rosyjskiego (S. Bułgakow, P. Fłorenski) oraz twórców spirytyzmu (A. Kardec), teozofii (H. Bławatska, A. Besant), antropozofii (R. Steiner)
gnoza [z greckiego gnṓsis ‘wiedza’, ‘poznanie’], swoisty rodzaj wiedzy uzyskanej z poznania opartego na intuicji i kontemplacji w odróżnieniu od wiedzy wynikającej z uczenia się i doświadczenia zmysłowego.
[05.09.2024, Toruń]
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz