AKADEMIA PLATOŃSKA
— szkoła wyższa założona przez Platona w Atenach w 387 przed Chr. jako stowarzyszenie uczonych, oddających się samodzielnej pracy badawczej, edukacyjnej oraz kultowi muz. Platon swą szkołę założył po powrocie z pierwszej podróży sycylijskiej. Mieściła się ona w pobliżu wzgórza Kolonos, w ogrodach (gaju) przylegających do gimnazjum i parku Akademosa, herosa ateńskiego, który zdradził miejsce ukrycia Heleny. Platon w zakupionym ogrodzie wybudował mieszkanie z portykiem oraz kaplicę poświęconą muzom.
Z czasem szkoła, od imienia herosa, przybrała nazwę „Akademia”. Uroczyście obchodzono urodziny patrona mędrców, władcy świątyni w Delfach—boga Apollina; tego samego dnia świętowano urodziny Platona, ucztami czczono również pamięć Sokratesa. Organizacja AP. Platon, jako założyciel Akademii, pełnił godność dożywotniego thiasarchy (scholarchy). Swego następcę (Speuzypa) wyznaczył sam, inni byli dożywotnio wybierani przez młodzież, która pełniła wszystkie niższe urzędy, np. dozorcy świątyni (tego, który zajmował się składaniem ofiar), szafarza (dostarczającego rzeczy potrzebne na zebrania), sekretarza (prowadził rejestry członków) i cenzora (przygotowywał biesiady i czuwał nad ich porządkiem). Biesiady (sympozjum) uważano w AP za akt uroczysty, poprzedzano je ofiarą lub modlitwą; Platon dbał, aby zachowywano umiar w radościach zmysłowych, by sympozjum, poprzez należyte używanie potęgi intelektu, mogło stać się przede wszystkim radością ducha.
Następcy Platona (np. Speuzyp) opracowywali regulaminy biesiad. Kwestionuje się dziś pogląd, iż AP z prawnego punktu widzenia była związkiem j•asoc [thíasos] ku czci muz i Apollina, pana muz, chociaż takie umocowanie tłumaczy szeroką autonomię i trwałość instytucji szkoły, opartą na nietykalności majątku, będącego świętą własnością. Majątek ten członkowie AP mogli jedynie użytkować; jako nietykalny—pozostawał on przez wieki nieuszczuplony. Szkoła nie miała żadnych statutów, jej organizacja zależała od kierownika, przyjmowano zarówno młodych uczniów (np. siedemnastoletniego Arystotelesa), jak i dojrzałych uczonych (np. Eudoksosa z Knidos, przychodzącego do AP z własnymi uczniami). Przyjęcie do AP poprzedzał egzamin przeprowadzany przez samego Platona. Nauczano w formie wykładów, seminariów, rozmów i dyskusji (czytane teksty stanowiły punkt wyjścia do otwarcia dyskusji), toczonych na spacerach w ogrodzie lub w portykach miejskich. Wykłady prowadził sam mistrz Platon lub zastępujący go (w czasie jego podróży) uczniowie. Szkoła była wyposażona w laboratoria i bibliotekę, wzbogacaną m.in. kolejno powstającymi pismami mistrza. AP po raz pierwszy w dziejach edukacji doprowadziła do styku różnych nauk; nawiązując częściowo do tradycji szkoły Pitagorasa, stała się wzorem dla innych szkół: arystotelesowskiej, stoickiej, epikurejskiej, a także w pewien sposób początkiem przyszłych uniwersytetów. Uczniowie Platona pochodzili z wielu miast północnej Grecji, Macedonii, Protyndy i wybrzeży Morza Czarnego. Cele wychowawcze AP.:
Kształcenie „dusz zdolnych” Platon uważał za najważniejszy swój cel życiowy, ważniejszy niż własną twórczość filozoficzną). Platon twierdził, iż celem Akademii jest wykształcenie uczniów—filozofów, którzy by w przyszłości, opierając się na prawdziwej filozofii, objęli rządy w państwie. Wychowanie człowieka w AP miało na celu uformowanie przyszłych mężów stanu jako mędrców-polityków, wybranych sprawiedliwych, którzy by sprawiedliwość wykształconą w dobru rozszerzali z Akademii na społeczeństwo.
Platon niejednokrotnie wyraża życzenie, aby ci sami ludzie byli filozofami i władcami wielkich państw. Jednak by stworzyć człowieka, potrzeba pół wieku, stwierdza Platon, bowiem wykształcony filozof powinien jeszcze piętnaście lat brać udział w czynnym życiu państwa, nabierając doświadczenia i zwalczając pokusy. Do podjęcia tych celów zdolni są jedynie ci, którzy długo i wytrwale uprawiają filozofię.
Nauczanie filozofii może wzbudzić takie oświecające poznanie (przypomnienie w duszy), i jedynie ono tak naprawdę może wykształcić i wychować prawdziwie wolnego człowieka. Nauka w AP. Kandydatów do filozofii należy odpowiednio przygotować. Platon wstępem do uprawiania filozofii uczynił matematykę, podkreślając niezwykłe korzyści płynące ze studiowania matematyki w zakresie usprawnienia umysłu. Na frontonie AP, jak głosi legenda, wyryty był napis: „Nie ma tu wstępu nikt, kto nie zna geometrii”.
Platon porządkuje nauki matematyczne w kolejności: arytmetyka, geometria (wyróżnia geometrię płaską — planimetrię i geometrię przestrzenną — stereometrię), astronomia, muzyka; uważa, że nauki te są powiązane relacjami formalnymi, uwidocznionymi np. w malejącym stopniu ich abstrakcyjności. Wymienione nauki matematyczne, poddając próbie i usprawnieniu (ćwiczeniu) umysły uczniów zdolnych do rozważań filozoficznych, pozwolą wybrać z nich kandydatów na filozofów. Nie należy, wg Platona, zatrzymywać się w nauczaniu i wykładach na objaśnianiu zasad liczenia, lecz kierować umysły na coraz bardziej abstrakcyjny poziom myślenia, np. wychodząc od trzech pierwszych cyfr przejść do rozważań nad abstrakcyjnymi pojęciami jedności i wielości.
Platon był przez czterdzieści lat scholarchą AP i w niej rozwijał swój system filozoficzny. Po śmierci mistrza pierwszym kierownikiem AP został siostrzeniec Platon a—Speuzyp (347–339), który w dziedzinie naukowej zajmował się przede wszystkim teorią klasyfikacji logicznych i nauką o liczbach. Kolejnym scholarchą był Ksenokrates z Chalcedonu (339–314), zajmujący się demonologią (platońska teologia). Trzecim po Platonie scholarchą został Polemon z Aten (314–269), zajmujący się przede wszystkim etyką. W 268 Akademią krótko rządził Krates, również zajmujący się etyką. Uczniowie, którzy przyczynili się do rozsławienia tzw. Starej AP, to Heraklides z Pontu (założył własną szkołę), Eudoksos z Knidos i Filip z Opus (uprawiający astronomię) oraz Krantor z Soloi (pierwszy komentator Timajosa Platona). Najsławniejszym uczniem Platona był Arystoteles (384–322), który sam stworzył wielki system filozoficzny i założył własną szkołę — Likeion. Uważa się Perypat (Likeion Arystotelesa) i Stoę (Zenon z Kition był uczniem cynika Kratesa i akademika Polemona, scholarchów AP) za samodzielne filie AP. Akademia Średnia. Szkoła odstąpiła znacznie od nauki Platona na rzecz sceptycyzmu, gdy scholarchą AP został Arkezylaos (315–240), wg którego w stosunku do prawdy możemy mieć pewność jedynie podmiotową, nie odnoszącą się do świata.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz