ZAPISKI Z CZASÓW DYKTATURY (984) DO CZASU.

 

984.

• Przed cukrownią były stawy: te z ciepłą wodą pochodzącą z procesów technologicznych produkcji cukru oraz te, najzupełniej czyste (było ich siedem), gdzie wędkarze mogli łowić ryby a wszyscy kąpali się w upalne lata. Teoretycznie woda z tych stawów mogła być wykorzystana właśnie do procesów technologicznych, ale była uzupełniana wodą pochodzącą ze studni głębinowej, więc przypominam sobie tylko jeden rok, w którym poziom wody w stawach (4 stawy były z sobą połączone) spadł gwałtownie. Stawy górne – te przy samej fabryce cukru – porośnięte były drzewami, krzewami i w nich to częstokroć jako dziecko bawiłem się jako dziecko. W każdym razie zieleń nadawała temu terenowi niezwykłość i koloryt krajobrazu. Do czasu aż stanowisko dyrektora objął niejaki M. który polecił wyciąć w pień i pieńki tę całą przyrodę. Niech mu smoła w piekle będzie gorąca.
• Przed cukrownią ale z drugiej strony stała sobie spokojnie sala kinowo-imprezowa. To tutaj obejrzałem pierwsze filmy (do osady cukrowniczej przyjeżdżało kino objazdowe), to tutaj jako szczenię niewysokie wraz ze szkołą przedstawialiśmy z różnych okazji program artystyczny. Jedną taką piosenką, którą śpiewałem wraz z pierwszakami pamiętam:

„Dżungla”

„Dżungla, dżungla, taka wielka dżungla

Gdzie po polsku tam nie gada nikt.

Mieszkał sobie w bambusowej chatce

Ambo Sambo dżungli wielki zuch.

Strusie mu się w pas kłaniają.

Małpy na gitarze grają.

Ambo tu, Ambo tam, Ambo tu i tam. […]

1. Tutaj, w tej sali, odbywały się imprezy dla dzieci zwane „choinkami noworocznymi”. Pieniądze z funduszu socjalnego pracowników wędrowały do Mikołaja czyli zaopatrzeniowca zakładowego, który kupował paczki pod choinkę, jednakie dla wszystkich dzieci, również dla mnie. W tym miejscu pragnę dodać, że nie było podówczas zwyczaju zbierać czy dokładać się do paczek dla dzieci czy w ogóle ludzi biednych, gdyż biedoty nie było w takim znaczeniu, jaka odbierana jest dzisiaj. Owszem były zasiłki, dodatki z funduszu zakładowego, przeznaczone zwłaszcza do rodzin wielodzietnych, ale rozpiętości dochodowe pomiędzy pracownikami nie były tak wielkie jak obecnie. W tej sali organizowano też zabawy dla pracowników, dla młodzieży, a i też funkcjonowała stołówka pracownicza przydatna przede wszystkim w okresie kampanii cukrowniczej (kampania trwała najczęściej od początku października, po koniec stycznia). Do czasu. Pomieszczenie zostało wyburzone.

• Tuż przy mojej kamienicy, gdzie się wychowałem, znajdował się ogromny jak na owe czasy magazyn (kamienicę od magazynu oddzielało torowisko). W magazynie tym gromadzono cukier po kampanii, po czym ciężarówki wywoziły go dalej w kraj. Z nastaniem sezonu na truskawki do magazynu przewożono te cudownie pachnące owoce, gdzie były myte i czyszczone, i przeznaczone do dalszej wysyłki.
• W lipcu z kolei do tegoż magazynu przewożono rzepak, który przez zgromadzeniem w kontenerach był suszony systemem wialni. Z chwilą rozpoczęcia produkcji cukru część magazynu wydzielona została na gromadzenie zapasów suchych wysłodków – ubocznej produkcji cukrowni. Wysłodki podlegały suszeniu, po czym służyły one jako wartościowa pasza dl zwierząt hodowlanych. No i proszę – jeden magazyn tak wiele znaczył w pracy cukrowni, a mówi się że gospodarka w PRL-u postawiona była na głowie. Być może w innych dziedzinach – tak; nie w mojej cukrowni.
• No i trzeba było w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku zlikwidować ponad połowę cukrowni w naszym kraju. Czyżby chodziło o to, że polski cukier był mniej słodki od tego na Zachodzie? Ciężko mi w to uwierzyć.

[06.12.2023, Toruń]