Mechanizmy obronne, zdefiniowane przez psychoanalityków, to zestaw strategii i zachowań, których celem jest zmniejszenie napięcia emocjonalnego lub obrona przed nieprzyjemnymi myślami i uczuciami. Wśród tych mechanizmów znajdują się takie procesy jak zaprzeczanie, projekcja, tłumienie, przemieszczenie, identyfikacja czy sublimacja. Każdy z tych mechanizmów ma swoje specyficzne działanie i może być wykorzystywany w różnych sytuacjach życiowych.
Wyróżniamy zatem następujące mechanizmy:
Zaprzeczenie i wyparcie
Sublimacja
Formowanie reakcji
Racjonalizacja
Izolacja
Identyfikacja
Fiksacja i regresja
Przemieszczenie i projekcja
Nie jest moim celem przypomnienie wszystkich wymienionych wyżej mechanizmów, być może kiedy czas pozwoli zajmę się całościowo powyższym zagadnieniem; póki co przedstawię dwa, chyba najczęściej spotykane mechanizmy: zaprzeczenia i wyparcia.
Zaprzeczenie jest więc procesem, w którym jednostka odmawia uznania istnienia trudnych lub niepożądanych faktów, zdarzeń lub uczuć, innym słowem zaprzecza niekorzystnej dla sieb ie rzeczywistości. Na przykład osoba uzależniona od alkoholu czy narkotyków będzie bagatelizować swoje uzależnienie, nie będzie się przyznawać do tego, że jest owym narkomanem czy alkoholikiem.
Zaprzeczanie często wynika z potrzeby utrzymania poczucia kontroli i bezpieczeństwa emocjonalnego. Osoba stosująca ten mechanizm rozumuje w taki sposób, że skoro nie uznaje problemu, to nie musi z nim walczyć. to nie musi się z nim zmierzyć. Jednak w rzeczywistości zaprzeczanie może prowadzić do zanegowania rzeczywistych wyzwań i utrudniać proces radzenia sobie z nimi.
Natomiast wyparcie polega na usuwaniu z pamięci świadomej bolesnych lub niepożądanych wspomnień, myśli lub uczuć. Osoba stosująca wyparcie nie jest świadoma, że odrzuca pewne aspekty rzeczywistości, co odróżnia to działanie od zaprzeczania, gdzie człowiek jest świadomy, ale nie akceptuje istnienia problemu.
Wyparcie może wynika zatem z chęci ochrony psychiki przed nieznośnymi wspomnieniami lub traumatycznymi doświadczeniami, co jest procesem logicznym, gdyż stanowi próbę odizolowania się od „złej” i „natrętnej” przeszłości. Wyklucza więc z pamięci i świadomości nieprzyjemne treści, jednakowoż w dłuższej perspektywie, to wyparcie może prowadzić do nieumiejętności rozwiązywania konfliktów emocjonalnych i innych problemów psychologicznych, które prędzej czy później staną na drodze jednostki.
[…]
[16.07.2025, Toruń]
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz