FRAZEOLOGIA (171 - 200)

 

Pieter Breugel starszy - "Przysłowia niderlandzkie [fragment]

Świnia wyciąga szpunt - Zaniedbanie skończy się katastrofą

171. lecieć (komuś) przez ręce - tracić przytomność, będąc podtrzymywanym bądź trzymanym przez kogoś:

„Wracaliśmy ze spaceru i tuż pod domem Malwinka zaczęła się krztusić. Pomyślałem, że zachłysnęła się śliną, więc wycisnąłem ja z wózka. Po chwili przeraziłem się, bo Malwinka leciała mi przez ręce i robiła się coraz bardzie sina”.

172. machnąć ręką na coś - przestać się czymś interesować, uznać coś za stracone:

„Dawno już machnąłem ręka na zwrot kosztów za tę spartaczoną robotę ekipy budowlanej”.

173. machnąć ręką na kogoś/na coś 2. - uznać coś za niebyłe, zlekceważyć coś; stracić wiarę w kogoś, przestać pokładać w kimś nadzieję:

„Panie Radosławie, proszę mnie nie przepraszać tak ciągle. Proszę mi wierzyć, machnąłem już na to ręką”.

173. maczać w czymś palce/ręce - brać w czymś udział, najczęściej w nieuczciwej, niegodziwej sprawie:

„Wielu menadżerów maczało palce w aferze zachodnich banków”.

174. madejowe łoże - żartobliwie ‘niewygodne łóżko:

„Trzeba wreszcie zmienić ten materac, bo mam dość spania na madejowym łożu”.

[Frazeologizm pochodzi z bajki o zbóju Macieju, dla którego za karę w piekle przygotowano łoże nabite gwoździami, kolcami]

175. mała czarna 1. - klasyczna czarna i krótka sukienka:

„Znowu zastanawiasz się co założyć na spotkanie po negocjacjach, a i tak wiesz, że skończy się na małej czarnej bez dodatków”.

176. mała czarna 2. - filiżanka kawy podawanej bez dodatku mleka, śmietany, bitej śmietany, likierów, syropów itp.:

„Dawno cię nie widziałem. Umówmy się na małą czarną po spektaklu, to porozmawiamy o starych dobrych czasach”.

177. mała stabilizacja - względny spokój; niewielki trwały aspekt życia, aktywności zawodowej:

„Nie wiedziałem, czy zdecydować się na porzucenie pracy. Co prawda, czułem, że niszczy mnie psychicznie, ale jednak daje źródło utrzymania mojej rodzinie, taką małą stabilizację”.

[Frazeologizm pochodzi z twórczości Tadeusza Różewicza.]

178. małe piwo - błahostka, niewielka sprawa:

„Wykucie rowków na przewody do wieży to małe piwo, ale gdzie ja znajdę teraz na tej wiosce takie przewody dla audiofilów”.

179. małpia złośliwość - zachowanie wyrachowane, podstępne mające na celu zaszkodzenie komuś, oczernienie kogoś itp.:

„Na forach internetowych od początku pojawia się małpia złośliwość, ale obecna moda na frontalne bezpardonowe ataki werbalne powinny zająć psychologów społecznych”.

180. małpi gaj - park lub miejsce w parku gęsto porośnięte roślinnością: „Spotykaliśmy się kiedyś na ławce w małpim gaju i rozmawialiśmy tam, przesiadując tam do późna. Daszek ochraniał nas przed deszczem, a duże krzaki i drzewa nie dawały nam zmarznąć.

181. małpi móżdżek - o kimś nierozgarniętym, uznawanym przez innych za niemądrego, także ptasi móżdżek.

182. mały pikuś - to jeszcze nic; niewiele znaczące w obliczu całości lub kolejnych faktów, zdarzeń:

„Spędziłem kiedyś zimowy miesiąc w Archangielsku. Tam to jest zima. Mróz w Polsce to mały pikuś przy tamtym na północy”.

183. mamrotać pod nosem - mówić cicho, niewyraźnie, także: bąknąć/bąkać pod nosem.

184. manna z nieba - coś otrzymane łatwo, bez wysiłku; niespodziewany dar od losu:

„– Weź się wreszcie do roboty. Jak będziesz tak siedział i czekał na mannę z nieba, to życie przejdzie gdzieś obok ciebie.

185. mapa drogowa - dokładny plan osiągnięcia jakiegoś celu, harmonogram czegoś:

„Premier rządu zapowiedział niedawno, że przedstawi mapę drogową wchodzenia Polski do strefy euro”.

186. coś ma ręce i nogi - coś jest dobrze uporządkowane, dobrze zbudowane, spójne:

„Ta praca napisana jest bez ładu i składu. Nie ma wyraźnie zarysowanego wstępu, brak podziału na rozdziały, zakończenie nie zawiera żadnych wniosków. Proszę poprawić tak, żeby to miało ręce i nogi i dopiero przynieść mi do sprawdzenia”.

187. marnieć w oczach - w szybkim tempie tracić siły, stawać się słabszym; także ginąć w oczach.

188. martwe dusze - zmyślone nazwiska osób figurujących w dokumentach:

„Jestem ciekawy, w jaki sposób komisja sprawdzi autentyczność podpisów pod listami poparcia. Moim zdaniem kilka procent to zawsze martwe dusze.

189. martwy punkt 1. - przeszkoda nie do pokonania, zastój; także - coś utknęło w martwym punkcie.

190. martwy punkt 2. - obszar niewidoczny dla kierującego pojazdem w lusterkach: „W chwili gdy chciałem wyprzedzić jadący przed mną samochód przemknął tuż obok motor. Kiedy patrzyłem w lusterka, musiał być w martwym punkcie”.

191. marzenie/marzenia ściętej głowy - niemożliwe do zdobycia, o czymś nieosiągalnym z racji czyjegoś statusu społecznego, materialnego itp.; niemożliwe do zaistnienia w obecnych realiach:

„Zapomnij w tym roku o podwyżkach. Marzenia ściętej głowy”.

192. masz babo placek – ekspresywnie: - wyrażenie ukazujące emocje związane z niekorzystnymi okolicznościami; zaskoczenie czymś nieoczekiwanym, niepożądanym: „Zostałem zaproszony do wygłoszenia wykładu na temat teorii ewolucji w kontekście najnowszych osiągnięć genetyki i neurobiologii. Przygotowywałem się cały tydzień, ponieważ bardzo zależało mi na zainteresowaniu słuchaczy. A tu masz babo placek! Kiedy przyjechałem na miejsce, okazało się, że nikt z organizatorów nie przewidział, iż może być mi potrzebny projektor multimedialny”.

193. masz ci los - wyrażenie ukazujące emocje związane z niekorzystnymi okolicznościami; zaskoczenie czymś nieoczekiwanym, niepożądanym.

194. matka Polka - kobieta, której rola społeczna pojmowana jest w sposób tradycyjny:

„Jak każda matka Polka mam na głowie cały dom, wychowanie dzieci i tak dalej”. [Poprawny zapis małą literą w wyrazie „matka”].

195. matki boskiej pieniężnej – żartobliwe: - dzień wypłaty:

„Jutro jest matki boskiej pieniężnej, więc wróć od razu po pracy do domu, żeby cię nie kusiło.” [Poprawny zapis małą literą w wyrazach „matka” i „boski”.

196. matuzalemowy wiek, matuzalemowe lata - o kimś bardzo starym:

„Dożycie matuzalemowych lat przy dostatecznej sprawności umysłowej i fizycznej pozwala niektórym artystom wznieść się na wyżyny swojego talentu i tworzyć dzieła wielkie i mądre”.

197. mącić komuś w głowie - powodować czyjąś nieracjonalną, skrajną itp. ocenę sytuacji, faktów; manipulować kimś:

„Nie możesz mu tak mącić w głowie, bo chłopak w końcu nie będzie wiedział, gdzie jest granica moralności”.

198. mąż opatrznościowy - człowiek nieprzeciętny, w którym pokładane są nadzieję na korzystny rozwój wypadków; bohater, przywódca obdarzany zaufaniem społecznym:

„Wśród części opinii publicznej rodzi się przekonanie o potrzebie pojawienia się na rodzimej scenie politycznej męża opatrznościowego, który podołałby wyzwaniom współczesnego świata.

199. mąż stanu - ceniony powszechnie polityk, sprawny dyplomata:

„Premierem rządu na te czasy powinien być prawdziwy mąż stanu, człowiek o nieskazitelnej przeszłości i zdolny negocjator”.

200. mecz o wszystko - mecz decydujący o powodzeniu lub niepowodzeniu drużyny w perspektywie zamierzonego celu:

„Polacy nie są w dobrych nastrojach po ostatniej klęsce w meczu o wszystko”.

[03.05.2022, Toruń]