Jako zagorzały miłośnik języka polskiego, zwłaszcza jego składni, leksyki, słowotwórstwa, fleksji i frazeologii, postanowiłem otworzyć w kawiarence cykl poświęcony frazeologii właśnie, czyli pewnym stałym, mniej lub bardziej w perspektywie historycznej zrozumiałym związkom wyrazowym, które w tymże historycznym kontekście wzbogacają naszą świadomość językową, upiększając nasze wypowiedzi słowne i pisane.
Jeśli nie napiszę inaczej, zamieszczone w tym cyklu frazeologizmy pochodzić będą z książki DR. PIOTRA FLICIŃSKIEGO, ADIUNKTA W ZAKŁADZIE FRAZEOLOGII I KULTURY JĘZYKA POLSKIEGO UNIWERSYTETU ADAMA MICKIEWICZA W POZNANIU - "WSPÓŁCZESNY SŁOWNIK FRAZEOLOGICZNY".
Jeśli ktokolwiek zdecyduje się na zakup powyższej książki, tym większa będzie to przyjemność dla mnie, zwłaszcza że owa moja zachęta nie była z AUTOREM publikacji konsultowana.
1. ad Kalendas Greacas ‘na wieczne nigdy; przestać o czymś myśleć, nie podjąć się czegoś, nie przejawiając ochoty zajęcia się tym nawet w odległej przyszłości; odsunąć coś w czasie, by w rezultacie nigdy do tego nie powrócić’ odłożyć coś ad Kalendas Greacas.
2. ale czad ◦młodzieżowe ‘świetnie, wspaniale, coś oceniane nad wyraz dobrze’: Po raz pierwszy byłam na ich koncercie. Mówię ci, ale czad! Dawno się tak dobrze nie bawiłam. ... dać czadu.
3. adwokat diabła ‘osoba świadomie broniąca niesłusznej sprawy w celu wzmożenia aktywności działań przeciwników’:
Nie miej mi tego za złe, ale będę adwokatem diabła i zapytam cię, dlaczego nie mielibyśmy posłać naszej córki do szkoły z internatem. Wiem, że trudno znaleźć szkołę z dobrym poziomem w okolicy, ale przecież mamy samochód, więc będziemy ją odwiedzać co dwa tygodnie.
4. akcje czyjeś idą w górę ‘być bardziej cenionym, popularnym niż dotychczas; znacznie poprawiać swoją pozycję’: Wielokrotnie próbował dobić do najlepszych, ale nie był dotychczas zauważany ze względu na brak błyskotliwości. W końcu szefowie zaczynają doceniać jego pracowitość i lojalność. Akcje Karola idą w górę i można się spodziewać, że wkrótce awansuje na kierownicze stanowisko.
5. aksamitna rewolucja ‘pokojowa zmiana ustroju politycznego w jakimś państwie’: Nie w każdym kraju byłego bloku wschodniego była możliwa aksamitna rewolucja. Wszyscy pamiętamy krwawe przemiany w Rumunii.
6. albo rybka, albo akwarium ‘jedno albo drugie, wybór z dwóch różnych, czasem skrajnych porządków’: Możesz dostać dziś samochód, ale bez sprawdzenia układu kierowniczego, bo nie zdążę przed wieczorem tego zrobić. Albo rybka, albo akwarium. Jeśli chcesz wyjechać przed nocą, to na własną robisz to na własną odpowiedzialność.
7. alfa i omega ‘o człowieku wybitnym, uznawanym za autorytet w jakiejś dziedzinie’: Trudno nie zgodzić się z ujęciem tego zagadnienia przez Jana Kowalskiego, który jest alfą i omegą wiedzy historycznej o tamtych czasach. Używany w postaci zwrotu być alfą i omegą.
Frazeologizm pochodzenia biblijnego. W tekstach języka religijnego używany często na zasadzie cytatu z Apokalipsy św. Jana (BT – Ap 1:8 Ja jestem Alfa i Omega, mówi Pan Bóg, Który jest, Który był i Który przychodzi, Wszechmogący; zob. także Ap 21:6 oraz Ap 22:13)
W kontekstach religijnych oba człony pisane zwykle wielką literą, w pozostałych należy stosować zapis małymi literami!
8. amator kwaśnych jabłek ‘oryginał; osoba o dziwnych, dziwacznych upodobaniach’: Janek to amator kwaśnych jabłek. Zawsze nas trochę szokował, bo zbierał bagnety, jakieś militaria, a teraz ma kolekcję ptasich skrzydeł, które znajduje w parku. Ostatnio pokazywał mi skrzydło mewy, a fe!
9. amerykański sen ‘marzenie o życiu w dobrobycie’:
Wielu emigrantów wyjechało w nadziei na lepsze życie. Wyśnili sobie ten amerykański sen jeszcze w kraju, ale na miejscu okazało się, że nie wszyscy potrafią wkomponować się w inne społeczeństwo i uznać obczyznę za ziemię obiecaną.
10. angielska flegma ‘powolność, obojętność, opanowanie’
[18.12.2021, Toruń]
Bardzo lubię takie rzeczy i przerażeniem napawa mnie fakt, że dzisiaj młodzi ludzie nie znają frazeologizmów, ani przysłów.
OdpowiedzUsuńZubożenie języka jest widoczne na każdym kroku...
Moja matka zawsze powiadała "cała wiedza jest w książkach", dlatego na nie nigdy pieniędzy nie żałowała. Jestem jej za to wdzięczna. Niestety po jej śmierci siostra pozbyła się całego księgozbioru, w tym kilku słowników, 13 tomowej tomowej encyklopedii i książek z autografem, które namiętnie zbierała. Twoj nowy cykl jest bardzo ciekawy, bo każdemu przyda się poznanie niby znany ale czasami nie do końa zwrotów. Pozdrawiam serdecznie.
OdpowiedzUsuń