ZAPISKI Z CZASÓW DYKTATURY (597) OBRAZEK- DÈJÀ VU.

 

Edvard Munch (1863- 1944)

"Artysta i jego modelka"

597.

    Ponieważ za chwilę minie druga rocznica mojego przyjazdu do Polski ze szpitala w Oslo, przeto mimowolnie ocieram się wspomnieniami o ten mój ozdrowieńczy pobyt w Norwegii. Tym razem moje wspomnienia nie będą dotyczyć samego wypadku, operacji, zawału serca i długotrwałej rekonwalescencji, lecz pewnego stanu, który zapewne wiązał się z wprowadzeniem mnie przez lekarzy w śpiączkę farmakologiczną. Ciekawe jest to, że w tym właśnie stanie organizmu pamięta się pewne szczegóły bardzo wyraźnie, jednakowoż stanowią one nawet teraz, po dwóch latach, nieodgadniętą tajemnicę. W tym miejscu chcę wyraźnie podkreślić, że owej wizji jakiej doświadczyłem, nie da się porównać ze snem - szczegóły snu po dwudziestu czterech miesiącach prawdopodobnie by się zatarły, co w opisywanym przeze mnie przypadku miejsca nie ma - pamiętam wszystko bardzo dokładnie.

    Otóż zdawało mi się, że już kiedyś byłem w tym akademickim szpitalu w Oslo. Upewniał mnie w tym niewielkich rozmiarów obrazek, rozpoznany przeze mnie, a przedstawiający fundatorkę szpitala, starszą panią. Znaczy się, wydawało mi się, że ów wizerunek kobiety widziałem już wcześniej w tym samym miejscu (szeroki korytarz szpitalny), co oznaczało, że kiedyś w przeszłości musiałem być w tym miejscu. Portret ten namalowany był w manierze ekspresjonistycznej - jeżeli kto zna pędzel Edward Muncha, widział jego "Krzyk" i inne, wielce melancholijne obrazy, ten wie, o czym mówię. Czyli ta pani - fundatorka skojarzyła mi się z osobą bardzo chorą, może nawet śmiertelnie chorą, która jakimś cudem - może za sprawą lekarzy - wyzdrowiała i z wdzięczności za przedłużenie jej życia zdecydowała się na szlachetny gest przekazania prywatnych funduszy na zbudowanie szpitala.

    A zatem jesteśmy w sytuacji, kiedy to ów wizerunek pojawia się w mojej narkotycznej wizji, jestem świadom tego, że na pewno widziałem go juz wcześniej, czyli byłem w tym szpitalu, lecz w rzeczywistości nie mogłem się znajdować w tym miejscu przed wypadkiem, bo też nigdy wcześniej w jakimkolwiek norweskim szpitalu nie leżałem. Ale obraz ten istniał naprawdę i świadczył fakt, iż już po wyprowadzeniu mnie ze śpiączki farmakologicznej, gdy byłem świadomy, co się ze mną dzieje, widziałem go na głównym korytarzu szpitala, gdy przewożono mnie na kontrolne badania.

    I proszę, taki zwykły ekspresjonistyczny obrazek namalowany ręką prawdopodobnie anonimowego, mniej lub wcale nieznanego malarza, może amatora, wprawił mnie w osłupienie. Kiedy z dnia na dzień czułem się lepiej, czy to transportowano mnie na inwalidzkim wózku przez ów główny korytarz szpitala, czy też leżałem w pojedynce na swoim łóżku, cały czas rozmyślałem nad tym, czy i kiedy odwiedziłem to miejsce i jak to się stało, że zapomniałem... tak, moje myśli koncentrowały się na tym, na ustaleniu, na domysłach, że chyba musiałem stracić pamięć o tym moim wcześniejszym pobycie w szpitalu.

    Bardzo trudno mi wyjaśnić ten mój stan, a zatem, mówiąc w wielkim skrócie, utrzymywałem wtedy że:

- moja bytność w szpitalu w Oslo dwa lata temu była w istocie drugim moim pobytem w tym szpitalu,

- świadczył o tym ów obrazek, który rozpoznałem,

- nie potrafiłem ustalić, co takiego zdarzyło się w moim życiu, że za pierwszym razem zmuszony byłem skorzystać ze szpitalnej opieki.

    Tak bardzo mój umysł zaangażowany był w podaną powyżej interpretację, że jeszcze dzisiaj przechodzą mnie ciarki na myśl, że może jednak ta przerwa w moim życiorysie naprawdę miała miejsce.

    Jak by nie było, przyznać muszę, że psychika człowieka, jego myśli, odczucia i wyobrażenia nie są do końca poznane - to swoiste déjà vu [odczucie, że przeżywana sytuacja wydarzyła się już kiedyś, w nieokreślonej przeszłości, połączone z pewnością, że to niemożliwe] przez długi okres czasu kpiło sobie w najlepsze ze mnie i dzisiaj zastanawiam się, czy tylko i aż śpiączka farmakologiczna miała w tym swój pierwszoplanowy udział.

    Zresztą to nie tylko ta wizja wprawiała mnie w zakłopotanie. Później pojawiła się kolejna: otóż wyobraziłem sobie, że dzień po dniu znajduję się w innym miejscu, że "podróżuję" wraz ze szpitalem.

    Ech, jest noc... nie będę się pastwił nad sobą, snując kolejny horror.

    Podobno lekarze norwescy mieli obawy, czy zdołają mnie wybudzić ze śpiączki.

[15.12.2021, Toruń]