SZTUKA ANTYKU (7) 57-64

 

57. Środkowy okres minojski (1600-1500 p.n.e.)

Fresk skaczącego byka (Taureador) (ok. 1550 p.n.e.)

Pałac, Knossos

    Fresk znaleziony w minojskim pałacu w Knossos, wskazujący na sport lub rytuał "skoków przez byka". Obraz pochodzi z wydarzenia religijnego, gdzie kobiety są jasnoskóre, a mężczyzna jest głęboko opalony. Jest to jedna z najlepszych scen uwidocznionych na ścianach pałacu.

    Pałac w Knossos był miejscem barwnym podobnie jak greckie budynki w okresie klasycznym i jak greckie budynki dzisiaj. W tym okresie tym ściany i chodniki były pokryte bladą czerwienią pochodzącą z czerwonej ochry. Do koloru tła dopasowywano  freski panelowe w kolorze czerwonym. W kolejnym okresie wraz z rozwojem sztuki, dodano biel i czerń, a następnie błękit, zieleń i żółć. Pigmenty pochodziły z naturalnych materiałów, takich jak mielony hematyt. Panele zewnętrzne malowano na świeżym stiuku z reliefowym motywem, wewnętrzne - na świeżym, czystym tynku, bardziej miękkim od tynku z dodatkami stosowanego zwykle na ścianach.

    Motywami dekoracyjnymi były na ogół sceny przedstawiające ludzi, stworzenia mitologiczne, prawdziwe zwierzęta, skały, roślinność, życie morskie. Najwcześniejsze naśladowały motywy garncarskie. Większość została zrekonstruowana z różnej ilości płatków spadających na podłogę. Podobnie jak w przypadku współczesnych fresków w sztuce funeralnej Egipcjan, stosowano pewne konwencje, które również pomagały w przewidywaniu. Na przykład postacie męskie są pokazywane z ciemniejszą lub bardziej czerwoną skórą niż postacie kobiece.

58. Środkowy okres minojski IIIB (1600-1500 p.n.e.)

Wężowa bogini z pałacu w Knossos (ok. 1600 p.n.e.)

Figurka fajansowa

Muzeum Archaelogiczne, Heraklion

    Figurka przedstawia kapłankę odprawiającą rytuał. Minojczycy czcili prawie wyłącznie boginie, w tym boginię-matkę płodności, panią zwierząt, opiekunkę miast, gospodarstwa domowego, zbiorów i świata podziemnego. Często przedstawiano je za pomocą węży, ptaków, maków i nieco niejasnego kształtu zwierzęcia na głowie.

Inne boginie prawdopodobnie związane z "boginią węża" to:

* Starożytna egipska bogini Renenutet, która często pojawiała się w postaci zakapturzonej kobry.

* Fenicka bogini Tanit, czczona jako bogini patronka Kartaginy.

* Indyjska bogini węży Manasa, co dosłownie oznacza "z umysłu", lub "poczęty w umyśle", lub "moc umysłu" jest bóstwem opiekuńczym węży i płodności, czczonym głównie w Bengalu i wschodnich częściach Indii.

* Diktynna, znana jako kreteńska "Mistress of the Wild", jest możliwą identyfikacją. 

59. Środkowy okres minojski IIIB (1600-1500 BCE)

Kobieta Czcicielka (ok. 1600-1500 BCE, brąz

Cleveland Museum of Art 

    Ta niezwykle rzadka minojska statuetka z brązu przedstawia dziewczynę oddającą cześć bóstwu. Prawdopodobnie została ona pozostawiona jako dedykacja dla bóstwa. Dziewczyna ma na sobie falbaniastą spódnicę i szatę z rękawami otwartą z przodu. Figura wykazuje niezwykły stopień szczegółowości, w tym zapętlone kolczyki, bransolety i naszyjnik. Jej ogolona fryzura, nie znaleziona na żadnej innej brązowej statuetce minojskiej, pasuje do tej z malowanych postaci na mniej więcej współczesnych freskach odkrytych na wyspie Thera, na północ od Krety. Jej doskonały stan, rzadkość, drobne szczegóły i zrównoważone proporcje odróżniają ją od innych statuetek tego typu, które przetrwały.

60. Późny okres minojski IB (1500-1450 CE)

Miniaturowy ryton z Kato Zakros

Pojemnik na kryształ górski

Muzeum Archeologiczne, Heraklion

    Ryton to pojemnik, z którego płyny były przeznaczone do picia, lub inaczej wylewane w jakiejś ceremonii np. libacji. Były one bardzo powszechne w starożytnej Persji.

61. Późny okres minojski I (1550-1450 BCE)

"Książę lilii" Fresk (ok. 1500 p.n.e.)

Pałac, Knossos

Fresk procesyjny Postać. Mężczyzna w falbaniastym kilcie, z nakryciem głowy o niepewnej naturze, przechodzi przez tło prawdopodobnie z lilii.

62. Późny okres minojski I (1550-1450 BCE)

Boksujące się dzieci (ok. 1500 p.n.e.)

Fresk z Akrotiri na wyspie Santorini

Narodowe Muzeum Archeologiczne, Ateny

    Wykopaliska Akrotiri to osada z epoki brązu na greckiej wyspie Santorini związana z cywilizacją minojską. Wykopalisko zostało nazwane dla współczesnej greckiej wioski położonej na pobliskim wzgórzu. Nazwa miejsca w starożytności nie jest znana.

    Akrotiri zostało zasypane przez rozległą erupcję Theran w połowie drugiego tysiąclecia p.n.e.; w rezultacie, podobnie jak rzymskie ruiny Pompejów po niej, jest wyjątkowo dobrze zachowane. Freski, ceramika, meble, zaawansowane systemy odwadniające i trzypiętrowe budynki zostały odkryte na miejscu, którego wykopaliska zostały rozpoczęte w 1967 roku przez Spyridona Marinatosa.

63. Późny okres minojski IB (1500-1450 BCE)

Waza w stylu morskim (ok. 1475 p.n.e.)

Muzeum Archeologiczne, Heraklion

    Styl Morski; w tym stylu, być może inspirowanym freskami, cała powierzchnia naczynia pokryta była morskimi stworzeniami, ośmiornicami, rybami i delfinami, na tle skał, wodorostów i gąbek. Styl morski był ostatnim czysto minojskim stylem; pod koniec późnego okresu minojskiego wszystkie pałace z wyjątkiem Knossos zostały gwałtownie zniszczone, podobnie jak wiele willi i miast.

64. Późny okres minojski II (1450-1400 BCE)

"Waza żniwiarza" (ok. 1450 BCE)

Malowana waza z gipsu i drewna

Muzeum Archeologiczne, Heraklion

    Najbardziej osobliwą cechą minojskiej wiary w boskość, jest pojawianie się bogini z gór w tańcu. Odkryto parkiety taneczne jako dodatek do "grobowców sklepionych" i wydaje się, że taniec był ekstatyczny. Homer upamiętnia parkiet, który Dedal zbudował dla Ariadny w odległej przeszłości. Procesja agrarna jest przedstawiona na "Wazie Żniwiarzy" lub "Wazie Strzygących" z ostatniej fazy okresu Nowego Pałacu, która została znaleziona w Hagia Triada. Mężczyźni idą po dwóch, trzymając na ramionach wędki z narzędziami. Przywódcą jest prawdopodobnie kapłan o długich włosach niosący kij, ubrany w szatę kapłańską z frędzlami. W śpiewie uczestniczy też grupa muzyków.

[09.10.2022, Toruń]