FILMY (5) GANGSTERZY I FILANTROPI

 

GANGSTERZY I FILANTROPI

Rok produkcji: 1962

Premiera: 1963. 02. 15

Gatunek:

Komedia, Film sensacyjny

    "Gangsterzy i filantropi" to debiut fabularny Jerzego Hoffmana i Edwarda Skórzewskiego znanego ze świetnego obrazu "Prawo i pięść". Film składa się z dwóch nowel (nie wiem czemu współcześni twórcy filmowi zarzucili ten typ wypowiedzi polegający na umieszczeniu w filmie fabularnym oddzielnych nowel - tak jak miało to miejsce choćby w filmach: "Siedem czerwonych róż czyli Benek Kwiaciarz o sobie i innych" Jerzego Sztwiertni czy "Świadectwo urodzenia" Stanisława Różewicza).

    Tu, w "Gangsterach i filantropach" wątkiem wiążącym obie nowele jest spotkanie się w więziennej grupy gangsterów pod wodzą "Profesora" [Gustaw Holoubek] i Anastazego Kowalskiego - przestępcy wbrew woli, którego działania doprowadziło do znacznego podwyższenia jakości obsługi w warszawskich restauracjach.

    "Profesor" obmyślił szczegółowy, genialny plan napadu na furgonetkę przewożącą pieniądze do banku. Wydawałoby się, że ten idealny plan nie może się nie udać, jednakowoż w trakcie jego realizacji pojawiają się problemy podczas ucieczki. "Profesor" jest jednak przygotowany na każdą ewentualność. i kiedy podejrzewamy, że mimo przeszkód cała akcja zakończy się sukcesem, nagle okazuje się, że z rezerwowego samochodu stojącego na strzeżonym parkingu, ktoś ukradł koła auta, którym przestępcy zamierzali oddalić się z łupem w bezpieczne miejsce.

    Oskarżonym w drugiej sprawie jest Anastazy Kowalski [Wiesław Michnikowski], który, gdy wymówiono mu pracę w pewnym laboratorium chemicznym, zrezygnowany udał się do baru na tzw. jednego. Przez przypadek położył na stole alkoholomierz. Personel, sądząc iż Kowalski jest kontrolerem PIH-u, momentalnie zmienił swój stosunek do klientów, bohater znalazł w swojej gazecie banknot pięćsetzłotowy. Nasz bohater początkowo zaskoczony takim biegiem wypadkow, szybko doszedł do wniosku, że manewr ten można powtarzać wielokrotnie w innych lokalach i tym sposobem dochody rodziny Kowalskiego rosną w sposób niebywały... do czasu, albowiem podczas jednaj z takich "atrakcyjnych pieniężnie" wizyt w jednej z warszawskich restauracji, spostrzega że przy stoliku obok siedzi prawdziwy kontroler

    Szefowie kolejnych restauracji "raczyli" go coraz większymi sumami pieniędzy, ale Kowalski pozostawał nieugięty. Jednak pewnego dnia, gdy po raz kolejny przystąpił do rutynowej już kontroli, ze zdziwieniem ujrzał, że obok niego czyni to samo prawdziwy kontroler...

    W końcu sąd w obu sprawach ogłosił wyroki: gangsterzy trafią na wiele lat do więzienia, Anastazy zostaje uniewinniony. Szczęście Kowalskiego nie trwa długo. Anastazy wezwany jest bowiem przez skarbówkę uiszczenia podatku od swoich dochodów.

    W obu nowelach występuje subtelna krytyka ówczesnej rzeczywistości. Gangsterom nie udaje się zrealizować swoich planów z dwóch powodów: nowo oddana szybka trasa w stolicy wymaga jeszcze dokończenia, choć nastąpiło już uroczyste jej otwarcie oraz "Profesor" nie przewidział tego, że jego grupa zostanie okradziona przez innych przestępców.

    W przypadku drugiej noweli komiczne jest to, że popełniający przestępstwa "nieprawdziwy" kontroler ratuje honor stołecznych restauracji, z czego tylko cieszyć się mogą Warszawiacy.

Reżyseria: Jerzy Hoffman, Edward Skórzewski

Scenariusz: Jerzy Hoffman, Edward Skórzewski

Dialogi: Bohdan Czeszko

Zdjęcia: Jerzy Lipman

1. Nowela "Profesor"

Gustaw Holoubek

Obsada aktorska:

Gustaw Holoubek - "Profesor"

Jacek Hahn - brat "Syjamczyk"

Janusz Hahn - brat "Syjamczyk"

Gustaw Lutkiewicz - "Śruba"

Mirosław Majchrowski - "Parmezan"

Wojciech Rajewski - "Łysy"

Roman Kłosowski - woźnica

Zdzisław Leśniak - dziennikarz radiowy na budowie arterii

Marian Łącz - milicjant

Kazimierz Opaliński - emerytowany sędzia grający z "profesorem" w szachy

Danuta Wodyńska - gosposia sędziego

Karolina Borchardt - żona "Łysego"

2. nowela "Alkoholmierz

Wiesław Michnikowski (z prawej)

Obsada aktorska:

Wiesław Michnikowski - Anastazy Kowalski

Hanka Bielicka - żona Kowalskiego

Magdalena Celówna - Hanka, córka Kowalskich

Barbara Modelska - piosenkarka w oknie podglądana przez Kowalskiego

Mieczysław Pawlikowski - Pieczarkiewicz, kierownik restauracji

Jerzy Bielenia - Malaga, szef lokalu "Atlantyda"

Jerzy Dukaj - kelner

Stanisław Gawlik - sędzia

Michał Gazda - kelner

Marian Jonkajtys - lekarz przepisujący leki Kowalskiemu

Marian Kociniak - klient obsługiwany przez nieuprzejmego kelnera; rola dubbingowana przez Bohdana Łazukę

Bohdan Krzywicki - klient w restauracji

Jan Mayzel - chłopak Hanki

Józef Para - zastępca kierownika lokalu "Elitarna"

Adam Perzyk - kelner

Irena Laskowska - szefowa lokalu

Ryszard Pietruski - Alojzy Superata, szef restauracji

Zdzisław Tobiasz - nieuprzejmy kelner

Zofia Czerwińska - bufetowa;

Jerzy Hoffman -- tańczący w lokalu;

[20.02.2022, Toruń]