[Heraclitus Paradoxographus jest autorem mniej znanego z dwóch dzieł znanych jako Peri Apiston – O rzeczach niewiarygodnych opowieściach. Był autorem bardziej znanego dzieła paradoksograficznego* pod tym samym tytułem, częściej wspominanego w starożytności.]
* Paradoksografia to gatunek literatury klasycznej zajmujący się występowaniem anormalnych lub niewytłumaczalnych zjawisk w świecie przyrody lub człowieka.
fragmenty
1. O Meduzie
Powiadają, że zamieniała w kamień każdego, kto by na nią spojrzał i że kiedy Perseusz odciął jej głowę, wyłonił się zeń skrzydlaty koń. Odbyło się to zaś tak: Meduza była piękną prostytutką i każdy, kto ją zobaczył, stawał osłupiały – niejako zmieniał się w kamień. Przecież i my mawiamy: „ujrzał ją i skamieniał”. Gdy jednak pojawił się Perseusz, zakochała się w nim, przetrwoniła swój majątek i zmarnowała młodość. Przepuściwszy wiosnę życia i cały dobytek, wiodła końską starość. Wszelako kwiatem wieku młodzieńczego jest głowa – ją odciął jej Perseusz.
2. O Scylli
Mówi się o niej, że pożerała przepływających żeglarzy. Była ona jednak piękną prostytutką mieszkającą na wyspie ze swoimi żarłocznymi i podłymi pieczeniarzami. Z nimi pożerała przybyszy, wśród których byli także towarzysze Odyseusza. Jego samego jednak nie była w stanie pożreć, jako że był zbyt roztropny.
3. O Kajneusie
Jak podają, był on najpierw kobietą, potem natomiast został przez Posejdona zmieniony w mężczyznę, którego nie mógł zranić brąz ani żelazo. Lecz Kajneus jako młodzieniec był ukochanym Posejdona, wszelako kiedy dorósł, stał się wielki duchem i nikt nie był w stanie go przemóc, ani zmienić łapówkami – brązem czy żelazem. Jeszcze bowiem nie odkryto złota ani srebra.
4. O Atlasie
Przekazano, że dźwiga on niebo na ramionach, co jest niemożliwe, choć sam jest pod niebem. Był to jednak mądry człowiek – pierwszy zbadał to, co się tyczy astronomii. Przepowiadał też burze, zmiany [wiatru oraz wschody] i zachody gwiazd. Tak powstał mit, iż nosi w sobie świat.
5. O Centaurach
Mówi się, że wokół Pelionu i Foloe były stwory o podwójnej naturze, co powyżej boków miały ciała ludzkie, poniżej zaś cała reszta była końska. Nie jest to jednak prawda. Nie ma takiej możliwości, by coś, w czym schodzą się dwie różne natury mogło się urodzić i dorosnąć. Lecz kiedy jeszcze nieznana była sztuka jazdy konno, oni pierwsi konie dosiedli, po czym najeżdżali i łupili równiny. A tym, którzy patrzyli z oddali, wydawali się wyglądać, jakoby składali się z dwóch postaci.
6. O Tejrezjaszu
Podobno doświadczył on zarówno natury kobiecej, jak i męskiej. Było to wedle takiego samego pomysłu, jak opisałem przy okazji Kajneusa.
7. O Pazyfae
O niej mawiają, że zakochała się w byku. Nie, jak wielu sądzi, w bestii spośród trzody (bezsensowne jest bowiem, by królowa miała pragnąć związku niemożliwego do skonsumowania), lecz w jednym z miejscowych, któremu było na imię Tauros. Dla spełnienia pożądania posłużyła się Dedalem jako swym pomocnikiem, zaszła w ciążę i urodziła syna przypominającego Taurosa. Wielu nazywało go synem Minosa, natomiast mówili, że jest podobny do Taurosa: w wyniku zestawienia nazwany został Minotaurem.
8. O Harpiach
Przekazana została opowieść, że były one kobietami ze skrzydłami i porywały posiłek Fineusa. Przypuszczać by można, że były to prostytutki, które pożerały majątek Fineusa i odeszły od niego, nie pozostawiwszy mu nawet niezbędnej ilości pożywienia. Wciąż tylko przejadały wszystko, co by pozyskał i na nowo go opuszczały, jak zwykły czynić prostytutki.
9. O Perseuszu
Odnotowane zostało, że otrzymał on od Hermesa sandały ze skrzydłami. Hermes bowiem wynalazł trening biegowy, w którym Perseusz był świetny. Z pewnością biegacze podziwiający jego prędkość mówili, że ma skrzydła przymocowane do stóp. My także, gdy ktoś szybko biegnie, zwykliśmy mawiać, że „leci”.
10. O Glaukosie z Morza
Miał on być wieszczem morskim. Zamieszkując bowiem na wyspie, stale dawał przepływającym okrętom znaki, co należy czynić podczas żeglugi i przewidywał, co miało się wydarzyć.
11. O Cyklopie
Można by przypuszczać, że ponieważ mieszkał w samotności, nie znał praw i opierał się na sile fizycznej i że władał on wyłącznie jednym rodzajem postrzegania – wzrokiem – za pomocą rozumu zaś niczego nie przewidywał. Pokonał go sprytny Odyseusz.
[03.09.2023, Toruń]
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz