Kartka z kalendarza na dzień 22 listopada 2023 roku
Środa
Imieniny dzisiaj obchodzą: Cecylia, Marek oraz Ernestyna, Filemon, Filemona, Maur, Salwator, Stefan, Wszemił, Wszemiła
Przysłowie na dziś:
„Gdy na świętą Cecylię grzmi, rolnikom o dobry roku śni”
Słońce
Świt: 06:28
Wsch. Sł.: 07:06
Zenit: 11:22
Zach. Sł.: 15:37
Zmierzch: 16:16
„Nie czekaj, aż ktoś przyniesie ci kwiaty.
Posadź swój własny ogród i ozdób swoją duszę”.
Sri Sri Ravi Shankar
22 listopada 1855 roku w Warszawie urodziła się Cecylia Niewiadomska - nauczycielka, tłumaczka i działaczka oświatowa; redaktor Biblioteczki Uniwersytetów Ludowych i Biblioteczki Młodzieży Szkolnej. [zm. 12 czerwca 1925 w Warszawie]
Poniżej „Podanie o Lechu” i „Podanie o Krakusie” zawarte w książce „Legendy, podania i obrazki historyczne” autorki wydane w roku 1918.
Podanie o Lechu
Dawno już, bardzo dawno, może z tysiąc lat temu, trzech braci, Lech, Czech i Rus, rozeszło się w trzy strony świata, aby założyć sobie nowe państwa.
Lech udał się na północ. Szedł długo przez wielkie, nieprzebyte puszcze, które okrywały wówczas naszą ziemię, przedzierał się przez gąszcze, przebywał moczary, kierując się jedynie słońcem lub biegiem wód, aż wyszedł na równinę nad brzegami Warty. Zachwycony pięknością kraju, żyznością ziemi, obfitością ryb i zwierzyny, postanowił tu się zatrzymać i gród sobie zbudować.
Grodem nazywano wówczas miejsce zabezpieczone, gdzie można się było bronić przed napaścią nieprzyjaciela. Były to najczęściej drewniane domy, otoczone ostrokołem, to jest jakby parkanem z ostro zakończonych kołów, a niekiedy rowem i wodą. Kiedy więc ścinano drzewa na budowę grodu, znaleziono całe gniazdo białych orłów. Lech wziął to za dobrą wróżbę i białego orła obrał sobie za znak wojenny, a gród, który zbudował, nazwał Gnieznem.
Bardzo trudno rozpoznać, co jest prawdą w tem podaniu. Tych trzech braci wcale nie było, i zapewne w ten sposób tłumaczono sobie, że Polacy, Czesi i Rusini są ludami pokrewnymi czyli bratnimi, ponieważ rozumieją nawzajem swoją mowę.
Nazwę Gniezna też inaczej wyjaśniają: Gniezno czyli Kniezno — to znaczy: gród kniazia, księcia. Orły gnieżdżą się w górach, a białe są wielką rzadkością.
Podanie o Krakusie
Nad rzeką Wisłą, daleko od Gniezna, stał mocny gród Kraka na górze Wawelu.
Krakowy gród przezwano też Krakowem. Bezpieczny był, bo na górze położony, z jednej strony oblany Wisłą, spokojny pod rządami mądrego i dzielnego księcia. Kmieć tu bez trwogi orał żyzną ziemię, kupiec sprzedawał towar, rzemieślnik wyrabiał potrzebne narzędzia, każdy wiedział, że nad nim czuwa Krakusowe oko i ramię.
Lecz stało się nieprzewidziane nieszczęście: w jaskini u stóp góry zamieszkał smok okrutny i zaczął mordować bezbronnych mieszkańców. Z pastwiska porywał bydło, ludzi, idących drogą, nie lękał się najsilniejszych, uzbrojonych w łuki i ciężkie maczugi. Skóra jego pokryta była twardą łuską, której żadna broń nie szkodziła: nikt go pokonać nie mógł.
W grodzie zapanowała trwoga i żałoba: ten utracił córkę, ów dzielnego syna, który poszedł, aby zmierzyć się z potworem, — temu zmarniał cały dobytek. Nie śmieli ludzie opuszczać swych domów, nie wiedzieli, co począć.
Wtedy Krak postanowił podstępem pokonać wroga. Rzucono mu barana, wypchanego siarką, a gdy go połknął, uczuł w sobie straszny ogień. Chciał ugasić go wodą z Wisły i pił tak długo, aż pękł.
Odtąd lud bardziej jeszcze pokochał Krakusa, mądrego opiekuna i obrońcę, coraz więcej mieszkańców osiedlało się u stóp grodu, w którym mogli zawsze znaleźć bezpieczne schronienie, i sława Wawelu rosła.
Na koniec Krakus umarł. Wdzięczny lud usypał mu wielką mogiłę, na którą podobno w rękach nosił ziemię.
Na pamiątkę tego do dziś dnia pod Krakowem na kopcu Krakusa odbywa się corocznie obchód, zwany „Rękawka”, t. j. przynoszenie ziemi na mogiłę w rękach i rękawach, ażeby ślad jej nigdy nie zaginął.
Według innego podania, smoka zabił syn Kraka, noszący toż samo imię; inni znów utrzymują, iż uczynił to szewczyk Skuba.
Co w tym może być prawdą? Krak mógł istnieć i prawdopodobnie tak się nazywał założyciel grodu na Wawelu. Może pokonał groźnego wroga, który napadał na okolicznych mieszkańców, — ale tym wrogiem nie mógł być bajeczny potwór. Może nazwano smokiem okrutnego rozbójnika albo złego sąsiada. Tak się możemy domyślać.
[22.11.2023, Toruń]
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz