ZAPISKI Z CZASÓW DYKTATURY (403 - 404) ŁÓDŹ. MIASTO TUWIMA.

 

403.

Trudno powiedzieć, aby wychowała mnie Łódź, abym mógł nazwać ją swoim miastem, ale sentyment do nie pozostał. To tutaj robiliśmy z rodzicami "wyjezdne" zakupy, tu na Wólczańskiej 117 mieszkała moja ciotka, u której byłem na stancji podczas studiów. Łódzkie kina zaraziły mnie filmami, na które ochoczo i często chodziłem, przejeżdżając niejednokrotnie tramwajami pół miasta, aby zobaczyć co ciekawsze filmy.

Spacerowałem po jedynej w swoim rodzaju Piotrkowskiej, wałęsałem się po parkach, chodziłem na mecze piłkarskie Widzewa i ŁKS-u. Przed studiami pracowałem w SAM-ie na Bratysławskiej, gros zajęć na polonistyce miałem na Alejach Kościuszki róg Zamenhofa i tak można wymieniać.

Zdjęcia, które zamieszczam poniżej przedstawiają Łódź jaką znałem w dzieciństwie, chociaż część z nich pochodzi z okresu wcześniejszego. Zdjęcia nr. 2, 5 i 6 są autorstwa Ignacego Płażewskiego.

1. Ulica Wólczańska. Z tego miejsca, skąd zrobiono to zdjęcie, było wejście na podwórko, gdzie mieszkałem.

2. Tak wyglądał w całej okazałej szarości Pałac Poznańskiego.

3. Tak w moim głębokim dzieciństwie wyglądały robotnicze domy - famuły na Widzewie.

.

4. Robotnicze domy na Wróblewskiego. Istnieją do dziś. Charakterystyczny zakręt. Chyba jeździła tam tramwajowa szóstka lub dwójka, nie pamiętam.

5. Róg Piotrkowskiej i Struga. Wielu Łodzian mówiło na ulicę Andrzeja Struga - Andrzeja. W samym kątku po prawej stronie w podcieniach - saturator. Pewnie piłem z niego wodę sodową z malinowym sokiem.

.

6. Stary łódzki tramwaj - jedynka do Lutomierska. Moda wczesnych lat sześćdziesiątych i kiosk Ruchu.

7. Za wejściem do tej bramy znajdowało się podwórze, a za nim na wprost jedno z najsłynniejszych łódzkich kin - "Polonia".

8. Ten specyficzny budynek na rogu Alei Kościuszki i Piłsudskiego jeszcze istnieje, tyle że tramwaje już tak nie skręcają. Tuż obok znajdował się dom towarowy "Central". 

404.

Julian Tuwim - "Łódź"

Gdy kiedyś czołem dosięgnę gwiazd

I przyjdzie chwały mej era,

Gdy będzie o mnie kilkaset miast

Sprzeczać się, jak o Homera,

Gdy w Polsce będzie pomników mych

Więcej niż grzybów po deszczu,

I w każdym mieście zacznie się krzyk:

"Ja Ciebie wydałem, wieszczu!" -

Niechaj potomni przestaną snuć

Domysły "w sprawie Tuwima",

Bo sam oświadczam: mój gród - to Łódź,

To moja kolebka rodzima!

Niech sobie Ganges, Sorrento, Krym

Pod niebo inni wynoszą,

A ja Łódź wolę! Jej brud i dym

Szczęściem mi są i rozkoszą!

Tu, jako tyci od ziemi brzdąc,

Zdzierałem portki i buty,

Tu belfer, na czym świat stoi klnąc,

Krzyczał: "Ty leniu zakuty!"

Tu usłyszałem burz pierwszych grom

I pierwsze muzy szelesty!

(Do dzisiaj stoi ten słynny dom:

Andrzeja*, numer czterdziesty.)

Tu przez lat dziesięć, co drugi dzień,

Chodziłem smętnie do budy,

Gdzie jako łobuz, pijak i leń

Słynąłem, ziewając z nudy.

I tu mi serce na wieczność skradł

Ktoś cichy i modro-złocisty,

I tu przez siedem ogromnych lat

Pisałem wiersze i listy.

Nawet mizerne wiersze me

Łódź oceniła najpierwsza,

Bo jakiś Książek drukował mnie

Po dwie kopiejki od wiersza.

Więc kocham twą "urodę złą",

Jak matkę niedobrą - dziecię,

Kocham twych ulic szarzyznę mdłą,

Najdroższe miasto na świecie!

Zaszwargotanych zaułków twych

Kurz, zaduch, błoto i gwary

Piękniejsze są mi niż stolic szych

I niż paryskie bulwary!

Śmieszność twa łzami przyprósza mi wzrok,

Martwota okien twych ślepych

I czarnych ulic handlarski tłok,

I uszargany twój przepych.

I ten sterczący głupio "Savoy",

I wyfioczone przekupki

I szyld odwieczny: "Mużskij portnoj,

On-że madam i pszerupki".

* a nie mówiłem, nawet u Tuwima jest ulica "Andrzeja"

[25.05.2021, Toruń]