ZAPISKI Z CZASÓW DYKTATURY (218 ) FILMY WCZORAJ I DZIŚ.

218.

Za czasów PRL-u często mówiło się, że literatura i kino tamtych lat obfituje w tak zwane produkcyjniaki czyli utwory o wątpliwej wartości artystycznej, przypominające obecne w tamtejszej telewizji spusty surówki, uruchamianie kolejnych bloków energetycznych czy wodowanie statków pełnomorskich. Oczywiście jakiś tam procent słuszności jest w tym poglądzie – faktycznie kultura popularna czasów PRL-u nie unikała tematów związanych z pracą, często w ujęciu tendencyjnym, propagandowym, ale nigdy kwestia człowieka pracy nie była traktowana po macoszemu, człowiek zawsze był na pierwszym miejscu, a jakość prezentacji, jak sądzę, zależała od talentu twórcy.

Jeżeli jednak mamy pretensje do dawniejszej literatury i filmów (zaznaczam, że chodzi mi o kulturę nastawioną na masowego odbiorcę), to co powiedzieć o współczesnych produkcjach. Pozostawiając na chwilę na uboczu literaturę, która jest jednak bardziej wielokierunkowa niż filmy i seriale telewizyjne, powstaje pytanie, co twórcy filmowi proponują dzisiejszym widzom:

- seriale, w których ich bohaterowie żyją życiem nieprzystającym do rzeczywistości. Prawda ekranu rozmija się zatem z życiem; bohaterowie najczęściej nie pracują lub udają, że pracują, żyją ponad stan, autorzy scenariuszy wikłają ich w sytuacje nieprawdopodobne, sztuczne i udziwnione,

- przerażająca jest długość serialowych opowieści, a wymyślanie nowych wątków po to jedynie, aby je kontynuować mija się z celem, zakłóca percepcję widzów; z kolei urywanie innych historii w obrębie „dzieła” spowodowane jest najczęściej tym, że aktorzy z różnych względów odchodzą do innego serialu lub skończył im się kontrakt, a nie podpisują nowego.

- zadziwiająca jest przy tej okazji łatwość tworzenia fabuły przez scenarzystów, przeważa bylejakość daleko bardziej zaawansowana niż w przypadku dawnych seriali. Jak to możliwe, że te najbardziej popularne (wybór mój) w PRL-u serie, takie jak:

„Czterej pancerni i pies” – 21

„Czterdziestolatek” - 21

„Wojna domowa” - 15

„Dom” - 25

„Polskie drogi” - 11

„Stawka większa niż życie” - 18

„Droga” - 6

„Klub Profesora Tutki” - 14

„Najdłuższa wojna współczesnej Europy” - 13

.... liczą sobie tyle odcinków, ile zostało powyżej podane, podczas gdy seriale współczesne przekraczają niejednokrotnie 2000 części? Przecież nie chodzi chyba o to, że producentów w czasach PRL-u nie stać było na dłuższe projekty. Wydaje się, że w dzisiejszych czasach marność i miałkość wygrała z ambicją i przyzwoitością;

- rozpowszechniły się obecnie „sitcomy”, wieloodcinkowe filmy komediowe mniej lub bardziej głupawej treści, choć akurat te produkcje, jeśli obfitują w miarę sensowne dowcipy sytuacyjne, można jakoś przeboleć, natomiast daleko im do humoru filmów Chęcińskiego, Chmielewskiego czy Barei;

- zdecydowanie najwięcej zastrzeżeń mam do produkcyjniaków typu: „trudne sprawy”, „dlaczego ja”, „sanatorium”, jakieś tam kryminalne opowieści, o rozwodach i innych patologicznych sytuacjach. Produkcje te mają kilka cech wspólnych, takich jak:

- przypadkowa i nieprofesjonalna obsada „aktorska”,

- język daleki od tego, który chcielibyśmy słyszeć z ust naszych dzieci,

- najczęściej bardzo nieudana imitacja rzeczywistości,

- drażniący sposób komentowania zachowań i czynów przez ich wykonawców,

- oglądając te seriale ma się wrażenie, że cały czas znajdujemy się w krainie patologii albo w rodzimym parlamencie i w ławach rządowych

Oczywiście nie każda współczesna produkcja jest nie do oglądania, co jednak nie zmienia mojej opinii, że współczesne filmy ukazujące się w godzinach największej oglądalności prezentują poziom poniżej dolnego stanu wód w trzech największych rzek naszego kraju,

[13.01.2021, Toruń]