DIONIZOS był olimpijskim bogiem wina, roślinności, przyjemności, zabawy, szaleństwa i dzikiego szaleństwa. Był przedstawiany jako starszy, brodaty bóg lub zniewieściały, długowłosy młodzieniec. Do jego atrybutów należały thyrsos (laska zakończona szyszką sosnową), kubek do picia i korona z bluszczu. Zwykle towarzyszył mu oddział satyrów i mainades (dzikich wielbicielek).
NARODZINY I KARMIENIE DIONIZOSA BACCHUSA
Dionizos narodził się z uda Zeusa po tym, jak jego własna matka Semele została pochłonięta przez błyskawice Zeusa. Następnie powierzono go opiece nad pewnymi nimfami na Nysie.
CO PISANO O DIONIZOSIE
Homer, Iliada 14. 323 (grecki epos, VIII wiek p.n.e.):
„[Zeus zwraca się do Hery:] „Kochałem Semele w Tebach… Synem Semele był Dionizos”.
Homer, Iliada 6. 129 i nast.:
„Lykourgos potężny… pewnego razu zepchnął pielęgniarki rozentuzjazmowanego (mainomenosa) Dionizosa w dół świętego wzgórza Nysejskiego i wszystkie zrzuciły i rozrzuciły swoje różdżki na ziemi, dotknięte przez wołu - popychany przez morderczego Lykourgosa, podczas gdy Dionizos [jeszcze małe dziecko] w przerażeniu zanurkował w słone fale, a Tetyda wzięła go do swojego łona, przestraszona, z silnymi dreszczami na jego krzyku mężczyzny.
Hezjod, Teogonia 940 i nast. (grecki epos, VIII lub VII pne):
„A Semele, córka Kadmosa, połączyła się z nim [Zeusem] w miłości i urodziła mu wspaniałego syna, radosnego ( poligetesa ) Dionizosa, -- śmiertelna kobieta nieśmiertelny syn. A teraz obaj są bogami.
Hymn homerycki 1 do Dionizosa (grecki epos od VII do IV pne):
„Niektórzy twierdzą, że w Drakanon na wietrznym Ikaros; a niektórzy na Naxos, O [Dionysos] urodzony ze Zeusa, a inni nad głęboko wirującą rzeką Alpheios, że ciężarna Semele urodziła cię Zeusowi, miłośnikowi piorunów. A jeszcze inni, panie, mówią, że urodziłeś się w Tebach; ale to wszystko kłamie. Ojciec ludzi i bogów [Zeus] urodził cię daleko od ludzi i potajemnie od białorękiej Hery. Jest pewna Nysa, góra najwyższa i obficie porośnięta lasami, daleko w Phoinike, w pobliżu strumieni Aigyptos.
Kronion [Zeus] przemówił i skinął ciemnymi brwiami. A boskie loki króla spłynęły do przodu z jego nieśmiertelnej głowy i zrobił wielki Olympos. Tak przemówił mądry Zeus i skinieniem głowy go wyświęcił”.
Hymn homerycki 26 do Dionizosa:
„Bogatowłosa Nimfaj przyjęła go [Dionizosa] na łono swego pana, jego ojca, i troskliwie go wychowała i wychowała w dolinach Nysy, gdzie z woli ojca dorastał w słodkiej - cuchnąca jaskinia, zaliczany do nieśmiertelnych. Ale kiedy boginie wychowały go, boga często śpiewanego, zaczął nieustannie wędrować przez leśne zarośla, gęsto obrośnięte bluszczem i wawrzynem. A Nimfaj szła za nim w orszaku z go za ich przywódcę, a bezkresny las napełnił się ich krzykiem”.
Terpander, Fragment 9
„Terpander z Lesbos mówi, że Nyssa była pielęgniarką Dionizosa”.
Eurypides, Bachantki tragedia grecka, V wiek p.n.e.:
„Dionizos: ja, syn Zeusa, przybyłem do tej ziemi tebańskiej – Dionizos, którego kiedyś urodziła, urodziła córka Kadmosa Semele, przez płomień niosący błyskawice... Widzę grób mojej rażonej piorunem matki tutaj, w pobliżu pałacu, i resztki jej domu, tlące się wciąż żywym płomieniem ognia Zeusa, wieczną zniewagę Hery wobec mojej matki Chwalę Kadmosa, który uczynił to miejsce uświęconym, sanktuarium swojej córki, i pokryłem je wokół liśćmi winorośli.
Eurypides, Bachantki w. 90
„Pod przymusem bólów porodowych, grzmotu Zeusa lecącego nad nią, jego [Dionizosa] matka [Semele] wyrzuciła z jej łona, opuszczając życie uderzeniem pioruna. Zeus Kronides natychmiast go przyjął w komnacie nadającej się do narodzin i okrywszy go udem, zamknął go złotymi klamrami, ukrytymi przed Herą. I wydał, kiedy Moirai (Losy) go udoskonaliły, boga z rogami byka i ukoronował go koronami z węży (dragonów), z tego powodu Mainades okrywają swoją dziką zdobycz swoimi lokami.
Eurypides, Bachantki w. 245
„Dionizos to bóg… kiedyś wszyty w udo Zeusa – Dionizos, jego matka spalona przez płomień pioruna”.
Eurypides, Bachantki w.285
„On [Dionizos] został zaszyty w udzie Zeusa… kiedy Zeus wyrwał go z płomienia i poprowadził dziecko jako boga na Olimp, Hera chciała go wygnać z nieba , ale Zeus, jako bóg, miał przeciw-urządzenie: rozbiwszy część powietrza ( aitheros ), które otacza ziemię, dał to [tj. widmowe dziecko] Herze jako zastaw chroniący prawdziwego Dionizosa przed jej wrogością Ale z czasem śmiertelnicy mówią, że żywił się udem Zeusa, zmieniając słowo [z homeros „zakładnik” na meros „udo”], ponieważ bóg służył jako zakładnik bogini Hery, i układając historię ”.
Pseudo-Apollodorus, Bibliotheca 3. mitograf grecki, II ne:
„Kadmos [i Harmonia] mieli jako córki Autonoe, Ino, Semele i Agaue… Zeus zakochał się w Semele i spał z jej, obiecując jej wszystko, czego zapragnie, i ukrywając to wszystko przed Herą. Ale Semele została oszukana przez Herę, by poprosiła Zeusa, aby przyszedł do niej, tak jak przyszedł do Hery podczas ich zalotów. Więc Zeus, nie mogąc odmówić, przybył do jej komnaty weselnej w rydwan z błyskawicami i grzmotami, i posłał w nią piorun. Semele umarła ze strachu, a Zeus wyrwał z ognia jej sześciomiesięczne poronione dziecko, które wszył sobie w udo. Po śmierci Semele pozostałe córki Kadmosa krążyły po opowieść, że spała ze śmiertelnikiem, po czym oskarżyła Zeusa i z tego powodu została zabita przez piorun.
We właściwym czasie Zeus rozwiązał szwy i urodził Dionizosa, którego powierzył Hermesowi. Hermes zabrał go do Ino i Atamasa i przekonał ich, by wychowali go jako dziewczynkę. Rozwścieczona Hera doprowadziła ich do szaleństwa, tak że Atamas podkradał się i zabił swojego starszego syna Learkhosa, przekonany, że jest kochany, podczas gdy Ino wrzuciła Melikertesa do miski z wrzącą wodą, a następnie, niosąc miednicę i zwłoki chłopca, skoczyła na dno morza. Teraz nazywa się Leukothea, a jej synem jest Palaimon: te imiona otrzymują od tych, którzy żeglują, ponieważ pomagają żeglarzom nękanym przez burze. . .
Jeśli chodzi o Zeusa, uniknął gniewu Hery, zmieniając Dionizosa w kozę. Hermes zabrał go do Nimfaj z Nysy Azjatyckiej, którą Zeus w późniejszych czasach umieścił między gwiazdami i nazwał Hiadami”
Apollonius Rhodius, Argonautica 4. w. 1128 grecki epos, III wiek p.n.e.:
„Makris była córką Aristaiosa, miłującego miód pasterza, który odkrył tajemnicę pszczół i bogactwa, jakie daje oliwka jako zapłata To Makris, która w abanckiej Euboi wzięła małego Dionizosa do swego łona i zwilżyła jego spieczone usta miodem, kiedy Hermes uratował go z płomieni i przyniósł do siebie. Ale Hera to zobaczyła i w gniewie wygnała ją z Euboi. Makris przybyła więc do odległej krainy Phaiakian, gdzie mieszkała w świętej jaskini i przyniosła ludziom obfitość.
Diodorus Siculus, Library of History 4. 2. 3 grecki historyk, I wiek pne:
„Zeus biorąc dziecko [Dionizosa z ciała matki Semele], przekazał je Hermesowi i nakazał mu zanieś go do jaskini w Nysie, która leży między Phoinikią [Fenicją] a Neilos [rzeką Nilem], gdzie ma go dostarczyć Nimfajom, aby go wychowali i z wielką troską otoczyli go najlepszą opieką. ponieważ Dionizos wychował się w Nysie, otrzymał imię, które nosi od Zeusa (Dios) i Nysy, o czym świadczy Homer w swoich Hymnach, skąd mówi: „Jest pewna Nysa, wysoka góra, z gęstymi lasami, daleko w Phoinike, blisko strumieni Aigyptos”. Po wychowaniu go u Nimfajów w Nysie, jak powiadają, dokonał odkrycia wina i nauczył ludzi, jak uprawiać winorośl”.
Pauzaniasz, Opis Grecji 3. 18. 11 grecki dziennik podróży, 2. ne:
„[Wśród scen przedstawionych na tronie Apollona w Amyklai niedaleko Sparty:] Hermes niesie niemowlę Dionizosa do nieba”.
Pauzaniasz, Opis Grecji 3. 24. 3 - 4:
„Mieszkańcy [Brasiae w Lakedaimonia] mają historię, której nie ma nigdzie indziej w Grecji, że Semele, po urodzeniu syna przez Zeusa, została odkryta przez Kadmosa i umieszczona z Dionizosem do skrzyni, którą fale wyrzuciły w ich kraju. Semele, która już nie żyła, gdy została znaleziona, otrzymała wspaniały pogrzeb, ale wychowali Dionizosa. Z tego powodu nazwa ich miasta, dotychczas nazywanego Oreiatae , został zmieniony na Brasiae po wypłukaniu skrzyni na ląd; tak samo w naszych czasach powszechnie używanym słowem fal wyrzucających rzeczy na brzeg jest ekbrazein. Mieszkańcy Brasiae dodają, że Ino podczas swych wędrówek przybyła do kraju i zgodziła się zostać pielęgniarką Dionizosa. Pokazują jaskinię, w której opiekowała się nim Ino, a równinę nazywają ogrodem Dionizosa.
Plutarch, Life of Lysander 28. 4 (grecki historyk od I do II wieku n.e.):
„Źródło zwane Kissousa (z bluszczu) [na górze Kithairon]. Tutaj, jak głosi historia, jego pielęgniarki [Nysiadowie ] kąpały niemowlę Dionizos po jego urodzeniu, bo woda ma kolor i połysk wina, jest przejrzysta i bardzo przyjemna w smaku”.
[01.12.2022, Toruń]
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz