FILMY (9) AMATOR

 

Jerzy Stuhr - "Amator"

AMATOR - KRZYSZTOF KIEŚLOWSKI

Rok produkcji: 1979

Premiera: 1979. 11. 16

Gatunek: Film psychologiczny, Film obyczajowy

Lokacje: Kraków, Warszawa, Katowice (dworzec PKP), Rabka Zdrój (stacja PKP), stacja PKP Chorzów Miasto.

    Według wielu miłośników polskiego kina „Amator” jest najwybitniejszym filmem Krzysztofa Kieślowskiego i jednym z najlepszych filmów tzw. „kina moralnego niepokoju”.

    Koniec lat 70-tych ubiegłego wieku. Główny bohater – Filip Mosz jest zaopatrzeniowcem w zakładzie przemysłowym gdzieś w Polsce. W początkowych scenach filmu odnajdujemy go jako młodego człowieka, dla którego rodzina stanowi wartość największą. W pewnym momencie zakład, w którym pracuje nasz bohater dokonuje zakupu kamery filmowej, a Filip zostaje zobowiązany do nakręcenia filmu z okazji dwudziestej rocznicy istnienia zakładu.

    Mosz wywiązuje się z tego zadania i z jego inicjatywy powstaje przyzakładowy amatorski klub filmowy, nad którym mecenat roztacza dyrektor przedsiębiorstwa. Roztaczając protektorat nad kołem, dyrektor dba o to, aby realizowane przez zaopatrzeniowca filmy podążały za „słuszną” linią zakładu.

    Z chwilą przystąpienia do realizacji filmów Filip Mosz staje się powoli innym człowiekiem. Poświęcając się swojej pasji zaniedbuje dom, żonę i małą córeczkę. W coraz większym stopniu zaczyna się interesować problemami społecznymi, staje się poniekąd społecznikiem, człowiekiem wrażliwym na krzywdę ludzką. Jego bezkompromisowe filmy zyskują w oczach specjalistów od dokumentalistyki w telewizji. Wizyta w mieście reżysera - Krzysztofa Zanussiego oraz ścisły kontakt z szefem działu dokumentalistyki telewizji Andrzejem Jurgą motywuje Filipa do dalszej pracy, a jego film o kalekim pracowniku zakładu, którego życiowym szczęściem jest to, że za dobrą pracę dostał od zakładu zegarek oraz że może sobie w niedzielę dłużej pospać, a potem iść z żoną do cukierni - ten film zostaje wyemitowany przez telewizję. Autor oczywiście jest dumny z tego powodu i w podobny sposób reaguje na sukces jego dzieła najbliższe otoczenie. Tymczasem Mosz kręci już kolejny film. Tym razem ma on przedstawiać w niezbyt korzystnym świetle jego rodzinne miasto, które onegdaj w ramach udziału w turnieju miast było odnowione, lecz tylko na pokaz, od strony widocznej przez turystów i władze, gdy tymczasem w dalszym ciągu jest zaniedbane i wygląda upiornie, gdy wejdzie się je zobaczyć od podwórza.

    Nasz bohater płaci wielką cenę za zaangażowanie się w robienie filmów. Żona najpierw zarzuca mu zaniedbywanie domu i w końcu odchodzi od Filipa. Równocześnie po rozmowie z dyrektorem Filip Mosz dochodzi do wniosku, że jego filmy, w których w sposób bezkompromisowy pokazuje rzeczywistość, rodzą konflikty. Między innymi cierpi na tym przewodniczący rady zakładowej, człowiek uczciwy, lecz żyjący w nieco zafałszowanej rzeczywistości – jego dni w zakładzie są policzone. Filip postanawia, że nie zrobi już filmu, który mógłby zaszkodzić komukolwiek. W ostatniej chwili udaje mu się przechwycić paczkę, w której był jego ostatni film (film miał trafić do telewizji).

    Filip Mosz rozpieczętowuje pudełko z filmem i puszcza je na ulicę, niszcząc w ten sposób swoje dzieło.

    Ostatnia scena filmu jest niezwykle sugestywna. Amator stoi przy oknie i odwraca kamerę obiektywem na swoją twarz. Zamierza nakręcić film o sobie, o swojej córeczce, żonie?

    Zastanawiam się, w jaki sposób Krzysztof Kieślowski nakręciłby „Amatora” dzisiaj. Zakład pracy – prywatny. Jeśliby szef kupił kamerę, to również, aby rejestrować życie firmy według słusznej linii jaką reprezentuje spółka / prezes. Czy pozwoliłby na otwarcie koła filmowego? Owszem, ale pod warunkiem, że na jeden „osobisty” film pięć innych byłoby peanami pochwalnymi na rzecz zakładu i prezesa. Czy filmy Amatora byłyby kontrowersyjne i rodziłyby konflikty? Owszem, przy czym nasz bohater ceniony był tym bardziej, gdyby świadomie tworzył paszkwile na inne firmy, produkując obrazy antyreklamowe. Dla tych wrogich naszej firmie. Jaki inny wątek mógłby zafunkcjonować w tych amatorskich filmach? Z pewnością mogłyby to być filmy ucieszne, zabawne sitcomy, czyli filmiki o niczym szczególnym.

Twórcy:

Reżyseria - Krzysztof Kieślowski

Scenariusz - Krzysztof Kieślowski

Dialogi - Jerzy Stuhr, Krzysztof Kieślowski

Obsada aktorska

Jerzy Stuhr - Filip Mosz

Małgorzata Ząbkowska - Irka, żona Filipa

Ewa Pokas - Anna Włodarczyk z Federacji Filmu Amatorskiego

Stefan Czyżewski - dyrektor fabryki

Jerzy Nowak - Stanisław Osuch, kierownik Filipa

Tadeusz Bradecki - Witek Jachowicz, przyjaciel Filipa

Marek Litewka - Piotrek Krawczyk, sąsiad Filipa

Bogusław Sobczuk - Kędzierski, redaktor w telewizji

Krzysztof Zanussi - występuje w roli samego siebie

Andrzej Jurga - występuje w roli samego siebie

Alicja Bienicewicz - Jaśka

Tadeusz Rzepka - Wawrzyniec

Aleksandra Kisielewska - sekretarka Hania

Włodzimierz Maciudziński - Stelmaszczyk

Roman Stankiewicz - Czesław, uczestnik Festiwalu Filmów Amatorskich

Antonina Barczewska - pani Katarzyna

Feliks Szajnert - lekarz pogotowia

Jolanta Brzezińska - żona Wawrzyńca

Teresa Szmigielówna - występuje w roli samej siebie; jurora Festiwalu Filmów Amatorskich

Jacek Turalik - Buczek

Danuta Wiercińska - Grażyna

Tadeusz Huk - lekarz dyżurny

Tadeusz Sobolewski - występuje w roli samego siebie; jurora Festiwalu Filmów Amatorskich

[08.04.2022, Toruń]