ZAPISKI Z CZASÓW DYKTATURY (496 - 497) WĄTKI AUTOBIOGRAFICZNE. DAWNIEJ.

 

Dobrzelin - cukrownia. Główne wejście, biura.

496.

Czy to w "Nigdzie" czy w "Księdze", które to teksty i tak zostaną połączone, wątki biograficzne splatać się będą z fikcją, w której oczywiście znajdować się będzie myśl moja, czyli że się tak pięknie wyrażę, autora.

Gdy ktoś sobie pisze, także sobie a muzom, element autobiografii musi być uwzględniony, czy się tego chce, czy nie. W końcu każde słowo należy do piszącego, a zatem nawet w najgłębszej surrealistycznej fikcji pozostawia on cząstkę siebie. Mówienie zatem, że autor napisał tekst, który nie ma nic wspólnego z rzeczywistością, w której żył lub żyje, to tak jakby powiedzieć, że on wprawdzie oddycha tlenem, to wymyślone przez niego postaci żywią płuca azotem.

497.

Zaczerpnąłem z pamięci taki oto obraz, który po wielokroć przychodzi do mnie jak jakaś zjawa do wierzącego w duchy. Powracam do swojej osady, miejsca urodzenia, krainy przylegającej dosłownie przez ogród do fabryki cukru. Nadziwić się nie mogę, jak w czasie mojego dzieciństwa świat, który mnie otaczał był porządnie urządzony.

• Cukrownia produkowała cukier oraz odpady poprodukcyjne zabierane przez końskie wozy i traktorowe przyczepy z powrotem na wieś. Znaczna część produkcji była przechowywana w magazynach, lecz w czasie przedkampanijnym w magazynach gromadzono także truskawki tudzież przy wykorzystaniu wialni sprowadzany z daleka rzepak. Ponieważ wyprodukowany cukier, melasę i wysłodki należało w stosownym czasie wywieźć z terenu cukrowni, a i też należało przywieźć surowiec, węgiel, kamień wapienny, tudzież wspomniane truskawki i rzepak, cukrownia dysponowała lokomotywami, ciuchciami, wagonami i wagonikami poruszającymi się po szerokich i wąskich torach.

• Z uwagi na fakt, że do produkcji cukru niezbędna jest woda, nawet jako rezerwa, na terenach przycukrowniczych kopano stawy, a z biegiem czasu zaczęto tak oszczędnie gospodarować wodą z tych stawów, że nie dochodziło do wypompowania jej ponad miarę i w ten sposób można było te stawy zarybić, a z drugiej strony chętni ochłody w upalne lata mieli gdzie popływać.

• Ponieważ szczególnie w okresie kampanijnym w cukrowni pracowało sporo osób - pracowników sezonowych, zakład pracy umożliwił tym ludziom dojazd do cukrowni autobusem, a na stołówce można było mniej lub bardziej smacznie zjeść.

• W związku z tym, że człowiek nie samym chlebem żyje, w osadzie pobudowano obiekt, który służył jako sala kinowa albo miejsce potańcówek, zabaw i tak oczekiwanych przez najmłodszych "zabaw choinkowych".

• Zadbano również o to, aby młodzież i dorośli podnosili swą sprawność fizyczną grając w piłkę nożną w miejscowym klubie.

• Istniała też świetlica, biblioteka, klubokawiarnia, a chętni i muzykalni utworzyli orkiestrę dętą, która oczywiście występowała od czasu do czasu w organizowanych przez cukrownię imprezach, brała udział w pochodach pierwszomajowych, jak i też reprezentowała cukrownię na wyjazdowych koncertach.

• Na terenie cukrowni funkcjonował ośrodek zdrowia, były trzy sklepy spożywczo-przemysłowe, "rzeźnik", fryzjer, magiel a w centrum osady znajdowały się dwa przystanki autobusowe komunikacji podmiejskiej (można się było dostać do Żychlina i do stacji kolejowej - Żychlin) i Pekaesu (miasta docelowe to m.in - stolica powiatu - Kutno, stolica województwa - Łódź oraz Płock i Gostynin).

• Być może jedynym mankamentem była odległa o mniej więcej o 2 kilometry szkoła podstawowa, chociaż oczywiście autobusem było krócej i szybciej. Natomiast przedszkole prowadzone pod patronatem cukrowni ulokowane było w samym centrum osady.

• Śmiało można powiedzieć, że w osadzie dbano o zieleń: istniały trzy parki - pierwszy, niezbyt rozległy - przy stadionie, drugi, większy był parkiem okalającym szlachecki dworek, w którym swego czasu mieściła się Gromadzka Rada Narodowa, później biblioteka (nie mylić z tą cukrowniczą). Trzeci, chyba najlepiej utrzymany, ogrodzony, mieścił się w samym centrum osady.

• Należy też wspomnieć, że za mojej wczesnej młodości (10-15 lat) posadzono (także piszący te słowa) setki drzew wokół stawów; znajdowała się tu również stanica wędkarska i kajakarska; funkcjonowała też strzelnica sportowa - tu muszę się pochwalić, że mój ojciec walnie przyczynił się i do nasadzeń drzew, i do budowy stanic i do powstania strzelnicy.

• Wikipedia podaje, że w 2011 roku Dobrzelin liczył sobie 1214 mieszkańców, choć myślę, że wliczono w ogólną liczbę nich osoby mieszkające nie tylko w samej osadzie, ale też we wsi Dobrzelin. Myślę, że w czasach mojego dzieciństwa sama osada mogła liczyć od 300 do 500 mieszkańców.

• Wydaje mi się, że jak na ówczesne czasy społeczność osady Dobrzelin mogła mieć satysfakcję z miejsca, gdzie żyła. Zarobki w cukrowni nie były wprawdzie wielkie, ale pracę znajdowali wszyscy, a w okresie kampanijnym można było dorobić pracując sezonowo (np. niepracujące kobiety, renciści, emeryci).

• Ponadto pracownicy cukrowni, ich rodziny i dzieci mogli korzystać z corocznych, świetnie zorganizowanych i praktycznie bezpłatnych wyjazdów wakacyjnych nad morze, jeziora; dzieci miały półkolonie, i kolonie w różnych zakątkach kraju.

• Organizowano też wycieczki krajoznawcze (własnym, cukrowniczym autokarem), do teatrów, na grzyby, etc.

• Ludzie młodzi, którzy o PRL-u wiedzą z publikacji IPN-owskich i ze współczesnych mediów oraz ci, którym się wydaje, że złapali wielki, zachodni świat za nogi i go nie puszczą, ci wszyscy myślą, że jeśli kto pozytywnie mówi o dawniejszych, peerelowskich czasach czyni to z powodu swej nostalgii za młodością. Nie sądzę, żeby tak było. My, nieco starsi od napuszonych, niesłownych, samolubnych wyznawców dzisiejszych czasów mamy konkretne powody (niektóre z nich wymieniłem wyżej), aby odczuwać dumę z czasów, które minęły. My naprawdę w tych naszych, niesłusznych czasach, nie braliśmy się za łby z byle powodu, nie uprzykrzaliśmy sobie życia, nie wyzywaliśmy kościoła, ale i kościół był inny, bardziej ludzki.

• To prawda... nie mieliśmy smarfonów i fejsbuka...

[20.08.2021, Toruń]