Anacharsis Scyta
ok. r. 600 p. n. e.
Anacharsis Scyta był synem Gnurosa, a bratem Kaduidasa, króla Scytii*; matkę zaś miał Greczynkę. Z tego powodu władał oboma językami. Napisał poemat w ośmiuset wierszach, traktujący o prawach Scytów i Greków, o skromnym życiu i o sztuce wojennej. Jego otwarty sposób mówienia stał się przysłowiowy — „mówić jak Scyta".
Sosikrates podaje, że Anacharsis przybył do Aten w czasie 47 Olimpiady [592—589 p. n. e.], za archonta Eukratesa. Hermippos opowiada, że przybywszy do domu Solona Anacharsis kazał jednemu z jego sług, aby powiedział swemu panu, że przychodzi do niego Anacharsis i chce go widzieć oraz, jeżeli to jest możliwe, być jego gościem. Solon polecił służącemu odpowiedzieć, że jako gości przyjmuje się na ogół tylko rodaków, na co Anacharsis wszedłszy oświadczył, że jest przecie we własnej ojczyźnie i ma prawo być przyjęty jako gość. Zaskoczony tą odpowiedzią Solon zaprosił go i nie- bawem zostali wielkimi przyjaciółmi.
Po jakimś czasie, po powrocie do Scytii, Anacharsis zapragnął ojczyste ustawodawstwo zmienić w duchu helleńskim, ale, trafiony na polowaniu strzałą przez swego brata, życie zakończył. Powiedział przy tym, że sława jego zapewniła mu bezpieczeństwo w Grecji, ginie zaś na skutek zazdrości we własnej ojczyźnie. Inni podają, że zmarł składając ofiary według rytuału greckiego.
Nasz epigramat jemu poświęcony brzmi tak:
Gdy wrócił Anacharsis do Scytii po podróżach, chciał, by wszyscy żyli według greckich zwyczajów. Nie zdążył słów swych dokończyć, skrzydlata strzała porwała go do bogów.
Anacharsis mówił, że...
- winna latorośl przynosi trzy rodzaje gron: pierwszym jest przyjemność, drugim — pijaństwo, trzecim — wstręt.
Dziwiło go, że...
- u Greków w igrzyskach i zawodach biorą udział ludzie kompetentni w danej dziedzinie, natomiast sędziami są ludzie niekompetentni.
Na pytanie, w jaki sposób można uchronić się przed pijaństwem, odpowiedział:
- „Mając przed oczyma obrzydliwych opilców".
Dziwiło go także, że…
- Grecy, którzy układają ustawy przeciw tym, co uciekają się do przemocy, nagradzają zawodników za zadawanie ciosów innym zawodnikom.
Dowiedziawszy się, że grubość spodu okrętów wynosi cztery palce, powiedział, że…
- ci, co płyną statkiem, są o tyle tylko oddaleni od śmierci.
- Oliwę nazwał maścią oszałamiającą, jako że atleci, którzy się nią namaszczają, dopadają siebie jak szaleni.
- Nie mógł pojąć, jak ci, którzy zakazują kłamać, jawnie okłamują w sklepach, i dziwiło go, że na początku uczty Grecy piją małymi kubkami, a gdy są już upici — wielkimi.
Na jego posągach widnieje napis:
- „Panuj nad językiem, nad żołądkiem i nad zmysłami".
Na pytanie, jaki okręt jest najbezpieczniejszy, odpowiedział:
- „Ten, który już wyciągnięto na ląd". Mówił także, że…
- najbardziej wprawia go w zdumienie u Greków to, że dym zostawiają w górach, a drzewo zwożą do miasta**. Na pytanie, kogo jest więcej, żywych czy umarłych, odpowiedział:
- „A do których zaliczysz tych, co żeglują po morzu?"
Gdy pewien Ateńczyk szydził z niego, że jest Scytą, odpowiedział:
- „Dla mnie hańbą jest moja ojczyzna, ty natomiast jesteś hańbą dla swojej ojczyzny". Na pytanie, co jest w człowieku dobrego, a co złego, odpowiedział:
- „Język". Mówił, że…
- lepiej jest mieć jednego przyjaciela wartościowego niż wielu nic niewartych.
Twierdził, że...
- agora jest miejscem wzajemnego oszukiwania się i wyzysku.
Obrażony przez jakiegoś młodego człowieka przy biesiadzie powiedział:
- „Młodzieńcze, jeżeli w młodości nie znosisz wina, na starość będziesz nosił wodę". Jak twierdzą niektórzy, dla codziennego użytku wynalazł kotwicę i koło garncarskie. Został po nim taki list:
Anacharsis do Krezusa
Ja, królu Lidów, podróżowałem do kraju Greków, aby poznać ich obyczaje i sposób życia. Złota nie potrzebuję. Wystarczy mi, że wróciłem do Scytii lepszym człowiekiem. Teraz zaś przyjechałem do Sardes, ponieważ bardzo chciałbym Cię poznać.
* Scytia (grec. Σκυϑἰα, łac. Scythia) – w starożytności grecka i rzymska nazwa części obszaru Eurazji zamieszkanej przez Scytów.
Regiony tradycyjnie uznawane za dawną Scytię to:
Kazachstan, południowa Rosja, wschodnia Ukraina
północny Kaukaz (w tym Azerbejdżan i Gruzja)
Ukraina, Białoruś i Polska aż do Oceanu Sarmackiego obecnie znanego jako Bałtyk
Południowa Ukraina w dolnym biegu Dunaju i Bułgaria, znany także jako Scytia Mniejsza
**Aluzja do palenia w górach węglem kamiennym a zwożenia z gór do miast drewna przerabianego następnie na węgiel drzewny.
[24.05.2024, Toruń]
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz