SOWIZRZAŁ KROTOCHWILNY I ŚMIESZNY (18)

 

18.

Historyja, jako Sowiźrzał chleba sobie kupił,

wedle przysłowia pospolitego: „Kto chleba sobie nabędzie,

temu go jeszcze przybędzie”

Wierności a cnoty chleb naśladuje – mówił ku sobie Sowiźrzał. Niedługo po tym, gdy był onego lekarza biskupiego oszukał i błaźnił, przyszedł do Halberstatu i przechadzał się po targu. Widział, że przyszedł do Halberstatu i przechadzał się po targu. Widział, że zima twarda była pomyślił sobie:

„Miły Boże, zima jest przykra, k temu wiatr ostry. Słyszałem często mówiąc: «Kto chleb ma, temu go jeszcze przybywa»”. Kupił sobie za dwa grosza chleba. Zjednawszy sobie stół, poszedł z nim na tom przed kościół ś[więtego] Szczepana. Tam swoje figle, przy chlebie stojąc, okazował, a tak długo błaznował, aż pies przyszedł, którego nie baczył, pochwycił mu chleb z stołu i uciekł z nim tam ku tomowi. Sowiźrzał, obaczywszy, pobieżał za psem. A zatym przyszła świnia z prosięty, trąc się, przewróciła stół z chlebem, a każde porwało jeden chleb, a tak z nim poszło. Sowiźrzał, przybieżawszy zasię, baczył, że mu się szkoda była zstała.

Rozśmiał się, rzekąc:

– Już jawnie widzę, że te słowa są fałszywe, jako powiedają: „Kto chleb ma, tego chleb naśladuje”, a to się na mnie nie okazuje.

Po tym rzekł wielkim głosem:

– O Halberstat, Halberstat, masz imię dobre, twoje piwo a strawa smakuje wybornie, ale twoje worki pieniężne są z świniej skóry działane.

Tak-że się zasię brał do Brunswika, bo wierną robotą się żywić nie myślił.

Ilustracja edycji strasburskiej z 1539 r. do 18. historii

• Wierności a cnoty chleb naśladuje – tj. za uczciwością i cnotą idzie chleb.

• do Halberstatu – Halberstadt (Er.32: „gen Halberstat”) - miasto u podnóża gór

• Harzu, od 827 r. siedziba biskupstwa.

• często mówiąc – tj. często mówiących.

• za dwa grosza – w oryginale (Er.32): „zween Schilling”. Tłumacz nieco uaktualnił

• ceny: na przykład w szesnastowiecznym Łowiczu bochenek chleba kosztował 1–2 gr (czyli 3–6 szelągów).

• Zjednawszy – wynająwszy.

• Katedra w Halberstadt pochodzi z XIII–XV w. i należy do ważniejszych zabytków architektury gotyckiej w Niemczech.

• ku tomowi – w stronę katedry.

• masz imię dobre – cieszysz się dobrą sławą.

• worki pieniężne są z świniej skóry działane – sakiewki są zrobione ze świńskiej

• skóry, tj. nie trzymają pieniędzy, łatwo tu je stracić (świnia była symbolem obżarstwa i nienasycenia).

• bo wierną robotą się żywić nie myślił – bo nie chciał się żywić uczciwą pracą;

  w tekście oryginalnym brak tej informacji.

Ilustracja edycji erfurckiej z 1532 r. do 18. historii

[11.08.2023, Toruń]