FRAZEOLOGIZMY (291- 320)

 

291. rachunek sumienia - ocena swojego postępowania, zwykle krytyczna i nastawiona na wyciągnięcie wniosków na przyszłość:

„Zamiast pracować nad kolejnym planem powinien zrobić rachunek sumienia z realizacji poprzedniego”

292. radio Erewań - coś absurdalnego, coś wykracza poza przyjęte normy zdrowego rozsądku; coś zupełnie innego niż w przekazanej informacji:

„W weekend słyszałem w radiu, że podobno dwupasmówki mają połączyć wszystkie większe polskie miasta w ciągu najbliższych pięciu lat. – Chyba słuchałeś radia Erewań!”

293. radosna twórczość - ironicznie - działalność wykonywana z wielkim zaangażowaniem, ale chaotycznie i bez przemyślenia, nie przynosząca efektów miarodajnych efektów; działalność przynosząca więcej strat niż korzyści:

„Czy tam już nie pracuje nikt z zawodowym przygotowaniem? Mam już dosyć tej radosnej twórczości. Teraz do telewizji przyjmują pewnie na piękne oczy”.

294. ranny ptaszek - o człowieku: wcześnie wstaje:

„Co widzę? Bułeczki, kawka, gazetka… Z ciebie to ranny ptaszek, a ja muszę walczyć, żeby nie zasnąć na stojąco”.

295. raz kozie śmierć – przysłowie - decydując się na coś, nie analizując wcześniej konsekwencji podjętego działania; a co mi tam, wszystko jedno, niech tak będzie:

„Nie jestem przygotowany tak jakbym sobie tego życzył. Myślałem, że tydzień wystarczy na powtórzenie materiału do egzaminu. A, tam, raz kozie śmierć, podejdę w pierwszym terminie. Co będzie, to będzie”.

296. raz na zawsze - stanowczo coś ustalić; na stałe, na zawsze:

„Trzeba przyznać, że o wolności badań to może zapomnieć już raz na zawsze”.

297. raz po raz - niekiedy, nieczęsto:

„Mateusz raz po raz zaglądał do sklepu z bławatami. Oczywiście, nie szło mu o tkaniny. Zamawiając po pół metra najtańszego materiału, ukradkiem zawieszał wzrok na Zosi”.

298. reagować alergicznie na coś/na kogoś - być czemuś lub komuś niechętny; wzbraniać się przed czymś lub przed kimś:

„Chyba nie pójdę dziś na urodziny Krysi. Jakoś się muszę wykręcić, bo moja żona za nic w świecie nie da się namówić na wyjście. Ona reaguje alergicznie na jej męża”.

299. rej wodzić - dominować w jakiej grupie, przewodzić, być liderem:

„Spotkanie samorządów szkolnych szkół ponadgimnazjalnych naszego miasteczka prowadził Artur z liceum, a wśród uczestniczek spotkania rej wiodła szesnastoletnia Marylka”. Także synonim - wieść prym.

300. republika kolesiów - środowiskowe lub publicystyczne - faworyzowanie przez członków rządu znajomych przy przydzielaniu stanowisk w urzędach:

„Miały być ogłaszane konkursy na wszystkie stanowiska w spółkach skarbu państwa, ale nic z tego. Znowu mamy do czynienia z republiką kolesiów”.

301. rekin finansjery/finansowy - bardzo wpływowa osoba w świecie biznesu; świetny gracz na rynku finansowym:

„Raczkujący jeszcze w dziewięćdziesiątych latach biznes oparty na wykorzystaniu Internetu po kilku zaledwie latach przyciągnął prawdziwe rekiny finansjery”.

302. ręce opadają - załamywać się czymś, być czymś zdegustowanym, być bezsilnym wobec czegoś:

„Poziom literatury współczesnej jest taki, że ręce opadają. Czasami się zastanawiam, czy nikt już nie potrafi opowiedzieć ciekawej historii”.

303. bronić się przed czymś rękami i nogami, podpisać się/podpisywać się pod czymś i bronić swego stanowiska.

304. ręka kogoś świerzbi - ktoś ma ochotę uderzyć kogoś:

„Nie lubię takich ważniaków. Aż mnie ręka świerzbi, żeby jeszcze raz i porachować mu kości”.

305. ręka komuś zadrżała - ktoś się zawahał:

„Już miał uderzyć swoją żonę, ale ręka mu zadrżała. Zdał sobie sprawę z absurdalności tej sytuacji, opadł nagle na kolana i zapłakał nad sobą”.

306. robić z kogoś balona - oszukiwać kogoś, zwodzić kogoś - także: robić kogoś w konia.

307. robić bokami - być zmęczonym:

„Ostatnio mam tyle pracy, że już robię bokami. Marzę o wypoczynku i nicnierobieniu”.

308. robić bokami - mieć kłopoty finansowe:

„Przy głównej ulicy miasteczka otwarto nową cukiernię wraz z dużą salą kawiarnianą. Ich szeroka oferta i świetna jakość wyrobów spowodowała, że w ciągu kilku dni przekonali wielu klientów. W cukierni i kawiarni na osiedlu z dnia na dzień obroty spadły o 80 procent, a właściciele boją się, że jak tak dalej pójdzie, to niedługo zaczną robić bokami”.

309. robić cuda - budzić podziw innych, robiąc rzeczy wymagające niezwykłych zdolności, umiejętności: inaczej: dokonywać cudów.

310. robić dobrą minę do złej gry - udawać, że niekorzystna sytuacja nie wpływa negatywnie na samopoczucie, stan psychiczny:

„We wrześniu został skreślony z listy studentów. Przekonywał nas, że doszedł do wniosku, iż program nie jest aż tak ciekawy, aby mógł się w pełni poświęcić i to mu bardzo nie odpowiada. Wiedzieliśmy, że robił dobrą minę do złej gry”.

311. robić jak głupi/dziki osioł/głupi osioł - pracować bardzo dużo, często bez zauważalnych efektów; także zob. harować jak dziki osioł/głupi/głupi osioł.

312. robić / pracować jak koń/wół - pracować bardzo ciężko

313. robić kanty - bogacić się nieuczciwie:

„Wielu w mieście podejrzewa, że robił kanty przy okazji skupu zboża i tak się dorobił”.

314. robić komuś koło pióra - eufemistycznie - działać skrycie na czyjąś niekorzyść; obmawiać kogoś, oczerniać kogoś, przedstawiać kogoś w złym świetle:

„Podejrzewam, że ktoś w pracy robi mi koło pióra, ponieważ od niedawna zacząłem zauważać zmianę na gorsze w relacjach z niektórymi kolegami.

315. robić kwaśną minę - uzewnętrznić niezadowolenie grymasem na twarzy.

316. robić coś na bezczelnego / na chama - postępować z pewnością siebie, brutalnie, zuchwale, nie zwracając uwagi na innych:

„We wrocławskich aptekach podobno młodzi ludzie okradają emerytki i robią to na bezczelnego, wyrywając na siłę torebkę lub portfel”.

317. robić coś na czuja - kierować się intuicją w działaniu:

„Nie wiem, czy dobrze udało mi się to zaprogramować. Brak dokumentacji spowodował, że musiałem to robić na czuja”.

318. robić coś na jedno kopyto - powtarzać coś; robić coś identycznie, tak samo i nieatrakcyjnie z powodu tej powtarzalności:

„W ostatniej dekadzie amerykanie robią seriale kryminalne na jedno kopyto. I nie chodzi tu o powtarzalny schemat fabularny”.

319. robić coś na kolanie - nie przykładać się do czegoś; robić coś w pośpiechu, niedokładnie; także: pisać (coś) na kolanie.

320. robić coś na własne konto - działać, postępować samodzielnie, biorąc za coś pełną odpowiedzialność; działać, postępować, nie licząc na pomoc innych; założyć własną firmę:

„Podjąłeś decyzję i staram się zrozumieć ciebie. Nie pochwalam twojego wyboru, ale nie chcę ingerować w twoje życie, przecież robisz to na własne konto”.

[01.07.2022, Toruń]